Sociale Verkiezingen 2024

Verplichte formulieren om te gebruiken:

• Voor de verkiezing van de OR: Formulier X-60 (NL)
• Voor de verkiezing van het CPBW: Formulier X-60 (NL)

Actiepunten:

1) De leden van de OR, CPBW, of bij gebreke daaraan de vakbondsafvaardiging, schriftelijk informeren over:

• Het aantal en de definitie van de technische bedrijfseenheid/bedrijfseenheden en de veranderingen sinds de laatste verkiezingen van 2020
• Het aantal personeelsleden per categorie
• De functies van het leidinggevend personeel en de personen die deze functies bekleden
• De functies van het kaderpersoneel en de personen die deze functies bekleden (enkel voor de verkiezing van de OR)
• De datum van aanplakking van de aankondiging van de verkiezingsdatum (dag X)
• De geplande verkiezingsdatum (dag Y)

Deze schriftelijke informatie hoeft niet noodzakelijkerwijs tijdens een vergadering van het orgaan te worden meegedeeld. Informatie met betrekking tot de verkiezing van de OR moet worden doorgegeven aan de leden van de OR of, bij gebreke daaraan, aan de leden van de vakbondsafvaardiging. Informatie met betrekking tot de verkiezing van het CPBW moet worden verstrekt aan het CPBW of, bij gebreke daaraan, aan de leden van de vakbondsafvaardiging. Dit zijn twee afzonderlijke procedures.

2) Geef deze informatie door via het verplichte formulier van de FOD Werkgelegenheid (supra). Het formulier moet op elektronisch wijze worden overgemaakt aan de representatieve werknemersorganisaties (en de representatieve organisaties van kaderleden – voor de verkiezing van de OR) via de webapplicatie van de FOD Werkgelegenheid. Als de webapplicatie niet wordt gebruikt, moet het formulier individueel per post naar de verschillende organisaties te worden verstuurd.

3) Breng deze informatie onder de aandacht van de werknemers door deze op te hangen in de verschillende afdelingen en secties van de onderneming. De informatie kan elektronisch/digitaal (bedrijfsintranet) worden gepost op voorwaarde dat de werknemers er tijdens hun normale werkuren toegang toe hebben (bv. doordat het bedrijf hen een computer ter beschikking stelt).

Uitleg:

1) Definities van de TBE

In de context van sociale verkiezingen betekent “onderneming” de technische bedrijfseenheid (TBE) gedefinieerd op basis van economische en sociale criteria. In geval van twijfel primeren deze laatste.

De technische bedrijfseenheid is een entiteit die gekenmerkt wordt door zelfstandigheid en samenhang op economisch en sociaal niveau. Rechters gebruiken verschillende criteria om het bestaan van economische en sociale samenhang of zelfstandigheid te analyseren die specifiek is voor elke TBE: afzonderlijke boekhouding, identiek of afzonderlijk beheer, eigen of afzonderlijk bestuur, de aard van de verwante of afzonderlijke activiteiten, identiek of afzonderlijk personeelsbeheer, geografische afstand, identiek of verschillend loonbeleid, homogeniteit of diversiteit van werknemers, zelfde of andere taal, identieke of verschillende omstandigheden, etc.

De TBE komt overeen met de juridische entiteit: er moet een verkiezing worden georganiseerd voor het CPBW als het bedrijf meer dan 50 werknemers in dienst had gedurende de referteperiode die loopt van 1 oktober 2022 tot 30 september 2023, en er moet een verkiezing voor de OR worden georganiseerd als het bedrijf in deze periode gemiddeld meer dan 100 werknemers in dienst had (! uitzendkrachten die bij de gebruiker in dienst waren tijdens het 2^e kwartaal van 2023 worden meegeteld). Wilt u weten of uw bedrijf tijdens de referteperiode het gemiddelde van 50 of 100 werknemers overschrijdt, neem dan contact met ons op voor een specifieke analyse.

DE TBE bestaat uit meerdere juridische entiteiten: meerdere bedrijven gevestigd op dezelfde site en juridisch te onderscheiden (verschillende KBO-nummers), maar worden beheerd door dezelfde personen, hebben dezelfde arbeidsvoorwaarden (arbeidsreglement), hebben hetzelfde materiaal, dezelfde bedrijfskantine/-parking, … deze zullen doorgaans gegroepeerd worden tot één TBE in de zin van de regelgeving inzake sociale verkiezingen. Om de drempel van 50 of 100 werknemers te bepalen, worden de aantallen werknemers uit de verschillende juridische entiteiten opgeteld.

Omgekeerd kan een juridische entiteit bestaan uit meerdere TBE’s met elk economische en (vooral) sociale zelfstandigheid. Dit is met name de hypothese waarbij een bedrijf geografisch verspreid is over verschillende zetels die elk door een andere directie worden bestuurd, die over hun eigen uitrusting, hun eigen sociaal secretariaat, enz. beschikken. Elke site profiteert dus van een beheers- en organisatieautonomie.

De TBE’s kunnen afzonderlijk worden gedefinieerd voor de verkiezing van de OR en het CPBW: de TBE’s voor de verkiezingen van het CPBW zijn over het algemeen verankerd op een meer lokaal niveau, dat het dichtst bij de bezorgdheden over het welzijn en de veiligheid van de werknemers ligt, terwijl de TBE van de OR, met betrekking tot de bevoegdheden van de OR die voornamelijk verband houden met de communicatie van economische en financiële informatie, op een hoger niveau kunnen worden gedefinieerd (op het niveau van de juridische entiteit of een groep van bedrijven).

Het definiëren van TBE’s is een moeilijk en feitelijke oefening. Wij kunnen u hierin bijstaan.

2) Het aantal werknemers per categorie

De regelgeving inzake sociale verkiezingen voorziet in 3 (4 voor de verkiezing van de OR) categorieën werknemers:

• De arbeiders en werknemers (volgens de verklaringen aan de RSZ)
• De jonge werknemers (die jonger zijn dan 25 jaar op de dag van de verkiezingen – dag Y)
• De kaderleden (enkel voor de verkiezing van de OR): het gaat om werknemers die, met uitzondering van diegenen die deel uitmaken van het leidinggevend personeel, in de onderneming een hogere functie uitoefenen die doorgaans is voorbehouden aan de houder van een diploma van een bepaald niveau of iemand die over een gelijkwaardige beroepservaring beschikt. De bepaling van de kaderleden in het bedrijf moet worden overeengekomen tussen de sociale partners. Voor de verkiezing van het CPBW worden de kaderleden opgenomen in de categorie van de werknemers.
• Leidinggevend personeel: het gaat om de twee hoogste niveaus binnen de hiërarchie van de onderneming, verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur:
  • Niveau 1: (zelfstandige) personen verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van het bedrijf, die de bevoegdheid hebben om de werkgever te vertegenwoordigen en te verbinden; dit kunnen mensen zijn die niet gebonden zijn door een arbeidsovereenkomst
  • Niveau 2: personeelsleden die rechtstreeks ondergeschikt zijn aan deze bovengenoemde personen, wanneer zij tevens taken van dagelijks bestuur vervullen

3) Het leidinggevend personeel en de kaderleden

De werkgever moet op X-60 de lijst met functies van het leidinggevend personeel meedelen, met verduidelijking van de inhoud hiervan en, uitsluitend ter informatie, de lijst van personen die deze functies uitoefenen

De personen (zelfstandigen of werknemers) die een leidinggevende functie bekleden, kunnen niet stemmen bij de verkiezingen en kunnen zich niet kandidaat stellen. Zij kunnen bij de verkiezingen van mei 2024 worden aangewezen als werkgeversafgevaardigden binnen toekomstige nieuw gekozen organen.

Op dezelfde manier moet de werkgever de lijst met kaderleden meedelen, met verduidelijking van de inhoud en, uitsluitend ter informatie, de lijst met werknemers die deze functies uitoefenen. Enkel bedienden kunnen in deze categorie worden opgenomen, specifiek voor de verkiezing van de ondernemingsraad. Deze informatie hoeft niet te worden verstrekt voor de ondernemingen die moeten overgaan tot de verkiezing van de vertegenwoordigers van de OR, maar die uiterlijk op dag X-60 minder dan 30 werknemers hebben.

Verplichte formulieren om te gebruiken:

• Voor de verkiezing van de OR: Formulier X-35 (NL)
• Voor de verkiezing van het CPBW: Formulier X-35 (NL)

Actiepunten:

1) Raadpleging tussen X-60 en X-35, van de OR, het CPBW of bij gebrek daaraan de vakbondsafvaardiging, over de informatie meegedeeld in het bericht X-60. Het doel is om afspraken tussen partijen tot stand te brengen, met het oog op de beslissing die formeel op dag X-35 wordt bekendgemaakt en waartegen vanaf X-28 een beroepsprocedure mogelijk is.

2) De beslissing meedelen aan de leden van de OR, het CPBW of bij gebrek daaraan de vakbondsafvaardiging over:

• Het aantal en de definitie van de technische bedrijfseenheid/-eenheden (TBE), evenals de wijzigingen die zijn aangebracht sinds de laatste verkiezingen van november 2020
• De functies van het leidinggevend personeel en de personen die deze functies bekleden
• De functies van de kaderleden en de personen die deze functies bekleden (enkel voor de verkiezing van de OR)

3) Geef deze beslissing door via het verplichte formulier van de FOD Werkgelegenheid (supra). Het formulier moet elektronisch worden verzonden naar de representatieve werknemersorganisaties (en kaderleden – voor de verkiezing van de OR) via de webapplicatie van de FOD Werkgelegenheid. Indien u geen gebruik maakt van de webapplicatie dient het formulier per post individueel naar de verschillende organisaties te worden verzonden.

4) Breng deze beslissing onder de aandacht van de werknemers door deze op te hangen in de verschillende afdelingen en secties van het bedrijf. De bekendmaking mag elektronisch/digitaal gebeuren op voorwaarde dat werknemers hier tijdens hun normale werkuren toegang tot hebben (bv. Door een computer ter beschikking te stellen door het bedrijf).

Elke geïnteresseerde werknemer en elke representatieve werknemersorganisatie (ACLVB – ABVV – ACV – NCK, voor de verkiezing van de OR) kan uiterlijk op dag X-28 beroep aantekenen tegen de bekendmaking X-35 en de beslissing van de werkgever betreffende:

• Het aantal en de definitie van de technische bedrijfseenheid/-eenheden (TBE) evenals de wijzigingen aangebracht sinds de laatste verkiezingen van november 2020
• De functies van het leidinggevend personeel en de personen die deze functies bekleden
• De functies van de kaderleden en de personen die deze functies bekleden (enkel voor de verkiezing van de OR)

Bedrijfsovereenkomsten op deze punten zijn niet bindend voor de rechtbank, die de definities en criteria zal toepassen die zijn vastgelegd in de wet, dewelke van openbare orde is.

Deze versnelde juridische procedure is onderworpen aan specifieke formaliteiten. Wij kunnen u

helpen met deze procedure.

De arbeidsrechtbank waarbij de zaak aanhangig is gemaakt, doet uitspraak binnen 23 dagen na de dag van ontvangst van het beroep. Tegen het vonnis is geen beroep of verzet mogelijk.

Verplichte formulieren om te gebruiken:

• Voor de verkiezing van de OR: Formulier X (NL) – Voorlopige kiezerslijst
• Voor de verkiezing van het CPBW: Formulier X (NL) – Voorlopige kiezerslijst

Actiepunten:

1) Bij gebrek aan een OR of CPBW, communiceer de aankondiging van dag X aan de werknemers van het bedrijf door dit binnen de verschillende afdelingen en secties van de onderneming te plaatsen met de volgende informatie:

• Dag(en) en uurregeling van de verkiezingen in mei 2024
• Aantal mandaten per orgaan en per categorie (jeugdig, arbeider, werknemer, kader)
• De (definitieve) lijst met leidinggevend personeel
• De (definitieve) lijst met kaderleden
• De verkiezingskalender en de data met volgende fases
• De persoon of de dienst belast door de werkgever met het versturen of uitdelen van oproepingsbrieven
• De beslissing om al dan niet te stemmen via elektronische weg

2) Bij gebrek aan een OR of CPBW, de voorlopige kieslijsten ter beschikking van de werknemers stellen op een toegankelijke plaats in de onderneming.

3) Deel de bekendmaking van X mee aan de representatieve werknemersorganisaties (en kaderleden – voor de verkiezing van de OR) via de webapplicatie van de FOD Werkgelegenheid. Als de webtoepassing niet wordt gebruikt, moet het formulier individueel via de post naar de verschillende organisaties worden gestuurd.

De kiezerslijsten worden enkel bijgevoegd bij ontstentenis van een raad, van een comité of bij ontstentenis van een vakbondsafvaardiging waarin alle representatieve werknemersorganisaties zijn vertegenwoordigd. De werknemersvertegenwoordigers in het bedrijf zijn het best geplaatst om de kiezerslijsten te controleren.

Uitleg:

1) Datum en uurregeling van de verkiezingen

De datum en het tijdstip van de verkiezingen worden vastgesteld door de raad of het comité. Als deze organen nog niet bestaan, is het aan de werkgever om deze beslissingen te nemen. Indien het niet mogelijk is om binnen de raad of comité een akkoord te bereiken over deze datum en de uurregeling, worden deze vastgelegd door de sociaal inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten.

Wanneer de verkiezingen over meerdere opeenvolgende dagen plaatsvinden, valt dag Y samen met de eerste verkiezingsdag.

Wanneer de verkiezingsdatum vermeld op het aangeplakte bericht niet op de negentigste dag na de aanplakking valt, blijft de kennisgeving geldig. De verkiezingsdatum moet echter in overeenstemming worden gebracht met de wettelijke vereisten.

2) Aantal en verdeling van de mandaten per orgaan en per categorie

2.1. Aantal: Zowel voor de verkiezing van de OR als voor de verkiezing van het CPBW wordt het aantal te kiezen mandaten vastgesteld op basis van het aantal werknemers (inclusief leidinggevend personeel met een arbeidsovereenkomst) in dienst op dag X, en wel als volgt:

• 4 effectieve mandaten (en evenveel vervangers), als de onderneming minder dan 101 werknemers telt;
• 6 effectieve mandaten (en evenveel vervangers) als de onderneming 101 tot 500 werknemers telt;
• 8 effectieve mandaten (en evenveel vervangers) als de onderneming 501 tot 1000 werknemers telt;
• 10 effectieve mandaten (en evenveel vervangers) als de onderneming 1001 tot 2000 werknemers telt;
• 12 effectieve mandaten (en evenveel vervangers) als de onderneming 2001 tot 3000 werknemers telt;
• …

De uitzendkrachten tewerkgesteld op dag X binnen een gebruikende onderneming moeten ook worden meegeteld bij de berekening van het aantal mandaten. Om dubbeltellingen te voorkomen mogen uitzendkrachten die, behalve in geval van economische werkloosheid en slechte weersomstandigheden, een lid van het vaste personeel van de gebruiker vervangen, niet meegeteld worden.

In ondernemingen die minstens 15 kaderleden tewerkstellen op dag X, wordt een aparte vertegenwoordiging van kaderleden voorzien voor de verkiezing van de OR. In dat geval wordt het totaal aantal mandaten als volgt verhoogd:

•  met één eenheid indien de onderneming minder dan 100 kaderleden (en leidinggevend personeel) tewerkstelt;
• met twee eenheden indien de onderneming 100 kaderleden (en leidinggevend personeel) of meer tewerkstelt.

Een unaniem akkoord gesloten binnen de onderneming tussen de werkgever en de representatieve werknemersorganisaties, uiterlijk op dag X, kan het wettelijk aantal mandaten verhogen, zonder dat het aantal van 25 mandaten (of 26 of 27 in geval van afzonderlijke vertegenwoordiging van kaderleden) overschreden mag worden. Het akkoord moet de aanvullende mandaten verdelen tussen de verschillende categorieën van werknemers, naar keuze van de partijen (vaste verdeling, proportionele verdeling rekening houdend met de wettelijke verdeling, enz.).

2.2. Verdeling: Bij de verdeling van de mandaten wordt rekening gehouden met het aantal personeelsleden van de verschillende categorieën die in dienst zijn in de onderneming op de dag waarop het bericht met de datum van de verkiezingen wordt aangeplakt. Er wordt met andere woorden een “foto” genomen op dag X. Bij de verdeling van deze mandaten wordt geen rekening gehouden met de uitzendkrachten die op die dag bij de gebruiker in dienst zijn.

Wanneer de onderneming minstens 25 jeugdige werknemers in dienst heeft die op de dag van de verkiezingen (dag Y) jonger zijn dan 25 jaar, worden voor hen mandaten gereserveerd op forfaitaire basis in de volgende mate:

• in ondernemingen die minder dan 101 werknemers tellen: één vertegenwoordiger indien de onderneming 25 tot 50 jeugdige werknemers tewerkstelt en twee vertegenwoordigers indien de onderneming meer dan 50 jeugdige werknemers tewerkstelt;
• in ondernemingen die 101 tot 500 werknemers tellen: één vertegenwoordiger indien de onderneming 25 tot 100 jeugdige werknemers tewerkstelt en twee vertegenwoordigers indien de onderneming meer dan 100 jeugdige werknemers tewerkstelt ;
• in ondernemingen die meer dan 500 werknemers tewerkstellen: één vertegenwoordiger indien de onderneming 25 tot 150 jeugdige werknemers tewerkstelt, twee vertegenwoordigers indien de onderneming 151 tot 300 jeugdige werknemers tewerkstelt en drie vertegenwoordigers indien de onderneming meer dan 300 jeugdige werknemers tewerkstelt.

De regels voor het verdelen van mandaten verschillen afhankelijk van de hypotheses:

• Twee categorieën van werknemers (arbeiders – bedienden): de volgende regels zijn van toepassing:
  
  Het resultaat van de vermenigvuldiging van het aantal werknemers in elk van deze categorieën met het totaal aantal mandaten wordt gedeeld door het totaal aantal werknemers in de onderneming.
  
  Als het totaal van de twee aldus verkregen quotiënten (decimalen buiten beschouwing gelaten) één eenheid minder bedraagt dan het totaal aantal leden van de personeelsafvaardiging, wordt het overblijvende mandaat toegekend aan die van beide categorieën die het kleinste aantal werknemers telt indien deze nog niet vertegenwoordigd is.
  
  Wanneer beide categorieën al vertegenwoordigd zijn, wordt het overblijvende mandaat toegekend aan de categorie die de hoogste decimaal heeft verkregen of aan die welke het grootste aantal werknemers telt, indien beide quotiënten dezelfde decimaal hebben.
  
  
• Drie categorieën van werknemers (arbeiders – bedienden – kaderleden): de volgende regels zijn van toepassing:
  
  Het resultaat van de vermenigvuldiging van het aantal werknemers van elk van deze categorieën met het totaal aantal mandaten gedeeld door het totaal aantal werknemers die in de onderneming zijn tewerkgesteld.
  
  Wanneer het totaal van de bekomen quotiënten (decimalen buiten beschouwing gelaten) één eenheid minder bedraagt dan het totaal aantal leden van de personeelsafvaardiging wordt het overblijvende mandaat toegekend aan die van de drie categorieën die nog niet vertegenwoordigd is.
  
  Wanneer twee categorieën nog niet vertegenwoordigd zijn, zal aan elke categorie een mandaat worden toegekend of, indien er slechts één mandaat overblijft, wordt hen dit toegekend, vermeerderd met een mandaat dat onttrokken wordt aan de categorie die het meest vertegenwoordigd is.
  
  Indien alle categorieën al vertegenwoordigd zijn, worden de overblijvende mandaten achtereenvolgens toegekend aan de categorieën die de hoogste decimalen hebben verkregen. Bij gelijkheid van de decimalen worden ze achtereenvolgens toegekend aan de categorieën die de hoogste tweede decimalen hebben verkregen. Bij gelijkheid van de eerste twee decimalen worden ze achtereenvolgens toegekend aan de categorieën die het grootste aantal werknemers tellen.
  
  
• Drie categorieën van werknemers (jeugdig – arbeiders – bedienden): de volgende regels zijn van toepassing:
  
  Het aantal mandaten dat wordt toegekend aan de personeelsvertegenwoordigers van 25 jaar en ouder wordt proportioneel verdeeld volgens het aantal werknemers in de categorie arbeiders van 25 jaar en ouder en in die van bedienden van 25 jaar en ouder.
  
  Het resultaat van de vermenigvuldiging van het aantal werknemers in elk van deze categorieën met het totaal aantal mandaten, verminderd met de zetel(s) gereserveerd voor de vertegenwoordigers van de bovengenoemde jonge werknemers, wordt gedeeld door het totaal aantal werknemers van 25 jaar en ouder.
  
  Indien het totaal aan de twee verkregen quotiënten (geen rekening houdend met de decimalen) één eenheid minder bedraagt dan het totaal aantal leden van de personeelsafvaardiging verminderd met de zetel(s) gereserveerd voor jeugdige werknemers, wordt het overblijvende mandaat toegekend aan dat van de twee categorieën met het kleinst aantal werknemers als deze nog niet vertegenwoordigd is.
  
  Wanneer de twee categorieën al vertegenwoordigd zijn, wordt het mandaat toegekend aan de categorie die het hoogste decimaal heeft verkregen of, wanneer de twee quotiënten hetzelfde decimaal getal hebben, aan die categorie die het grootste aantal werknemers telt
  
  
• Vier categorieën (jeugdig – arbeiders – bedienden – kaderleden): de volgende regels zijn van toepassing:
  
  Het aantal mandaten dat wordt toegekend aan personeelsvertegenwoordigers van 25 jaar en ouder wordt evenredig verdeeld over het aantal arbeiders, bedienden en kaderleden van 25 jaar en ouder.
  
  Het resultaat van de vermenigvuldiging van het aantal werknemers in elk van deze categorieën met het totaal aantal mandaten minus de zetel(s) gereserveerd voor de vertegenwoordigers van bovengenoemde jeugdige werknemers, wordt gedeeld door het totaal aantal werknemers van 25 jaar en ouder die in de onderneming zijn tewerkgesteld.
  
  Als het totaal van de verkregen quotiënten (geen rekening houdend met de decimalen) één eenheid minder bedraagt dan het totaal aantal mandaten, verminderd met de zetel(s) gereserveerd voor de vertegenwoordigers van de jeugdige werknemers, dan wordt het overblijvende mandaat toegekend aan dat van ­de drie categorieën die nog niet vertegenwoordigd is.
  
  Als twee categorieën nog niet vertegenwoordigd zijn, wordt aan elke categorie een mandaat toegekend of, wanneer er nog slechts één mandaat overblijft, wordt hen dit toegekend, vermeerderd met een mandaat dat wordt onttrokken aan de meest vertegenwoordigde categorie.
  
  Zijn alle drie de categorieën reeds vertegenwoordigd, wordt het mandaat of de mandaten achtereenvolgens toegewezen aan de categorieën die de hoogste decimalen hebben verkregen. Bij gelijkheid van de decimalen worden zij achtereenvolgens toegekend aan de categorieën die de hoogste twee decimalen hebben verkregen. Bij gelijkheid van de eerste twee decimalen worden zij achtereenvolgens toegekend aan de categorieën met het grootste aantal werknemers.

3) De voorlopige kiezerslijsten

Deze kiezerslijsten worden opgesteld door de OR of door de werkgever als er geen raad of comité in de onderneming is.

Om op de kiezerslijst te kunnen worden opgenomen, moeten volgende voorwaarden vervuld zijn:

• Een arbeidsovereenkomst (arbeider, bediende, handelsvertegenwoordiger, student, …) of een leercontract bij het bedrijf hebben. Het feit dat het contract wordt opgeschort (ziekte, tijdskrediet, conventionele schorsing, …) heeft geen gevolgen;
• Geen deel uitmaken van het leidinggevend personeel;
• Ten minste drie maanden tewerkgesteld zijn in de juridische entiteit of de TBE gevormd door meerdere juridische entiteiten. Bij conventionele overgang van de onderneming of bij splitsing ervan, wordt rekening gehouden met de anciënniteit verworven voor de overgang. Bepaalde gelijkstellingen zijn bij wet voorzien.

In alfabetische volgorde en per werknemerscategorie worden de werknemers vermeld die voldoen aan de bovengenoemde kiesvoorwaarden en de uitzendkrachten ter beschikking gesteld bij de gebruiker die aan de kiesvoorwaarden voldoen (= minstens 32 dagen effectief hebben gewerkt in de juridische entiteit of TBE van de gebruiker tussen 1 november 2023 en 31 januari 2024). De lijst van uitzendkrachten die aan deze voorwaarden voldoen, moet worden opgevraagd bij de uitzendkantoren die u de persoonsgegevens van deze uitzendkrachten zullen moeten meedelen om op de voorlopige kiezerslijsten te worden vermeld.

De lijsten moeten de volgende gegevens bevatten: volgnummer van de kiezer, naam, voornaam, geboortedatum, datum van indiensttreding of eerste terbeschikkingstelling in de onderneming en de plaats waar de kiezer werkt (sectie of afdeling). Iedere kiezer krijgt een nummer en de nummering van de kiezers gebeurt per kiezerslijst (categorie). Als op een later tijdstip de namen van deze lijsten worden verwijderd (cf. X+77), hoeft de oorspronkelijke nummering niet te worden gewijzigd. Er wordt ook vermeld of de werknemer een uitzendkracht is binnen het bedrijf.

Alle kiezers worden op afzonderlijke kiezerslijsten geplaatst, afhankelijk van of ze als arbeiders of bedienden moeten worden beschouwd volgens de aangiftes die aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid werden overgemaakt.

Indien de onderneming ten minste dan 15 kaderleden telt op basis van de “foto” op dag X en er dus een aparte vertegenwoordiging voor kaderleden is, worden bedienden en kaderleden op afzonderlijke kiezerslijsten ingeschreven voor de verkiezing van de OR.

Indien de onderneming ten minste 25 jeugdige werknemers telt op de dag van de verkiezing en er dus een aparte vertegenwoordiging is voor jeugdige werknemers, dan worden ook zij op een afzonderlijke kiezerslijst ingeschreven.

Uiterlijk op deze datum kan iedere werknemer, betrokken uitzendkracht of de representatieve organisaties van werknemers (of kaderleden) een klacht indienen bij de OR, het CPBW of, bij ontstentenis daarvan, bij de werkgever, betreffende:

• de voorlopige kiezerslijsten, wegens het niet inschrijven of het onbehoorlijk inschrijven van kiezers of wegens onjuistheden;
• de vaststelling van het aantal mandaten per orgaan en de verdeling ervan per categorie;
• de lijst van leidinggevend personeel, voor zover een persoon op deze lijst geen leidinggevende functies uitoefent;
• de lijst van kaderleden

Als er geen bezwaar is ingediend tegen de ingediende voorlopige lijsten, worden deze bevroren en pas bij X+77 opgeschoond, waarbij de namen van werknemers die het bedrijf in de tussentijd hebben verlaten, worden verwijderd.

• Uiterlijk op deze datum spreekt de OR of het CPBW, of bij gebreke daaraan, de werkgever, zich uit over de klacht en plakt in geval van wijziging een rechtzetting aan op de dag zelf van de beslissing.

• De rechtzetting moet de volgende verplichte verklaring bevatten: "Om de afvaardiging die zal worden verkozen, een werkelijk vertegenwoordigend karakter te geven, hebben alle werknemers tot plicht aan de stemming deel te nemen.".

• De aanplakking kan elektronisch zijn als alle werknemers er tijdens hun normale werkuren toegang toe hebben.

• Het rechtzettingsbericht moet via de webapplicatie van de FOD Werkgelegenheid (of per post) worden verstuurd naar de representatieve organisaties van de werknemers en kaderleden (in het geval van een verkiezing van een ondernemingsraad). De OR, het CPBW of de vakbondsafvaardiging moeten op de hoogte worden gebracht van elke rechtzetting van een voorlopige kieslijst.

Uiterlijk op deze datum kunnen de representatieve organisaties van de betrokken werknemers (of kaderleden) beroep aantekenen bij de arbeidsrechtbank tegen de beslissing of het uitblijven van een beslissing van de werkgever over:

• de voorlopige kiezerslijsten;
• de vaststelling van het aantal mandaten per orgaan en per categorie;
• de lijst van leidinggevend personeel, voor zover een persoon op deze lijst geen leidinggevende functies uitoefent;
• de lijst van kaderleden.

Als er binnen deze periode geen beroep wordt aangetekend, worden de voorlopige lijsten bevroren en pas op X+77 opgeschoond door de namen van werknemers die het bedrijf in de tussentijd hebben verlaten, te verwijderen.

De arbeidsrechtbank moet binnen 7 dagen na ontvangst van het beroep uitspraak doen. Tegen deze beslissing kan geen beroep of bezwaar worden aangetekend.

Als het vonnis wijzigingen oplegt aan het bericht “X”, moet het oorspronkelijk aangeplakte formulier worden rechtgezet, via fysieke en/of elektronische aanplakking, waarbij alle werknemers er tijdens hun normale werkuren toegang toe hebben.

Na de uitspraak en de nieuwe aanplakking is de informatie in het bericht X en de voorlopige kieslijsten definitief.

Ten laatste op deze datum moeten de representatieve interprofessionele werknemersorganisaties (ABVV, ACV en ACLVB) hun kandidatenlijst voor de volgende verkiezingen bekendmaken.

Dit kan op papier of elektronisch (via de webapplicatie van de FOD Werkgelegenheid). Interne kandidatenlijsten voor de verkiezing van leden van de ondernemingsraad moeten op papier worden ingediend; ze mogen niet via de webapplicatie worden ingediend.

Als de lijsten op papier worden ingediend, wordt de naleving van de indieningstermijn gecontroleerd, ofwel aan de hand van de datum van verzending van de kandidatenlijsten per post, ofwel aan de hand van de datum van indiening van de lijsten rechtstreeks aan de werkgever.

Als kandidatenlijsten elektronisch worden ingediend, wordt de naleving van de indieningstermijn gecontroleerd aan de hand van de datum en tijd die in de webapplicatie naast de gedownloade kandidatenlijst worden weergegeven.

Werkgevers worden verwittigd van de elektronische indiening van een kandidatenlijst via een bericht in hun e-box of via e-mail. Na deze melding kunnen ze de kandidatenlijst(en) raadplegen op de webapplicatie.

Wie kan kandidaat zijn?

Om als kandidaat verkiesbaar te zijn, moet op de verkiezingsdag (Y) cumulatief aan verschillende voorwaarden worden voldaan:

• ten minste 18 jaar oud zijn; echter, kandidaat-afgevaardigden van jeugdige werknemers moeten ten minste 16 jaar oud zijn en mogen op de verkiezingsdatum de leeftijd van 25 jaar nog niet hebben bereikt;
• geen deel uitmaken van het leidinggevend personeel, noch de hoedanigheid hebben van preventieadviseur bij de interne dienst voor preventie op het werk, noch de hoedanigheid hebben van vertrouwenspersoon in de zin van de Welzijnswet van 4 augustus 1996;
• de leeftijd van 65 jaar nog niet hebben bereikt
• ten minste zes maanden in dienst zijn bij de juridische entiteit waartoe de onderneming behoort of bij de technische bedrijfseenheid die door meerdere juridische entiteiten wordt gevormd;

Of in de juridische entiteit waartoe de onderneming behoort of in de technische bedrijfseenheid die door meerdere juridische entiteiten wordt gevormd, in het jaar voorafgaande aan dat waarin de verkiezingen plaatsvinden, in totaal ten minste negen maanden in verschillende periodes in dienst zijn geweest; voor de berekening van deze periode van negen maanden wordt rekening gehouden met alle periodes waarin de werknemer hetzij op basis van een arbeids- of leerovereenkomst, of onder gelijkaardige voorwaarden is tewerk gesteld.

Bij een contractuele overgang van onderneming wordt rekening gehouden met de anciënniteit die de werknemer vóór de overgang heeft verworven.

Ter beschikking gestelde uitzendkrachten mogen zich niet kandidaat stellen bij hun gebruiker.

Uiterlijk op deze datum moet de werkgever of zijn afgevaardigde de kandidatenlijsten bekendmaken die zijn ingediend door de representatieve organisaties van werknemers.

Kandidatenlijsten die aan de eisen voldoen, mogen zo worden weergegeven. Het is belangrijk dat ze neutraal worden weergegeven, zonder logo's en illustraties of opvallende kleuren. De lijsten worden op dezelfde plaatsen aangeplakt als de aankondiging van de verkiezingsdatum.

De lijsten moeten worden gerangschikt in de volgorde die wordt bepaald door een loting (resultaten volgen).

• ACLVB
• ACV
• ABVV

Een vertegenwoordiger van elke organisatie die een lijst heeft ingediend, mag aanwezig zijn bij de fysieke aanplakking van de lijsten.

Deze aanplakking mag vervangen worden door het document elektronisch beschikbaar te stellen, op voorwaarde dat de werknemers tijdens hun normale werkuren toegang hebben tot deze informatie. De aanplakking moet verplicht de volgende verklaring bevatten: "Om de afvaardiging die zal worden verkozen, een werkelijk vertegenwoordigend karakter te geven, hebben alle werknemers tot plicht aan de stemming deel te nemen".

De verkiezingsprocedure wordt volledig stopgezet als er voor geen enkele werknemerscategorie een kandidatenlijst wordt ingediend. Als er geen kandidaten zijn, hoeft de stemming niet te worden georganiseerd. Een bericht van stopzetting van de verkiezingen moet in het bedrijf worden aangeplakt tot de 86^e dag volgend op de verkiezingsdag vermeld in bericht X, met behulp van het volgende formulier: Bericht van volledige stopzetting van de procedure.

De voorzitter van elk comité wordt gekozen door de leden van de OR of het CPBW of, bij gebrek daaraan, door de werkgever in overleg met de vakbondsafvaardiging of, bij gebrek aan een vakbondsafvaardiging, door de werkgever in overleg met de betrokken representatieve organisaties.

Er wordt ook een plaatsvervangende voorzitter benoemd om de voorzitter te vervangen indien deze zijn taken niet kan uitvoeren.

Als er geen akkoord is bereikt op het moment dat de kandidatenlijsten worden gepost (X+40), informeert de werkgever de sociaal inspecteur van de regionale directie van de Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten hierover. Deze kan ofwel persoonlijk het voorzitterschap van een hoofdbureau op zich nemen en de voorzitters en plaatsvervangende voorzitters van de andere bureaus aanwijzen, ofwel de voorzitter en plaatsvervangende voorzitters van het hoofdbureau en de andere bureaus aanwijzen, indien hij verhinderd is persoonlijk het voorzitterschap van een hoofdbureau op zich te nemen.

In beide gevallen worden de voorzitters en plaatsvervangende voorzitters onder het personeel van de onderneming aangewezen. Zij mogen niet onder de kandidaten worden gekozen. In geval van tussenkomst van de sociaal inspecteur van de regionale Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten en indien het niet mogelijk is om deze voorzitters aan te wijzen onder het personeel van het bedrijf, kan de sociaal inspecteur in het rechtsgebied een sociale inspecteur onder zijn gezag aanstellen om deze taak uit te voeren.

Gedurende een periode van 7 dagen na de bekendmaking van de kandidatenlijsten kunnen de werknemers en uitzendkrachten die op de voorlopige kiezerslijsten voorkomen, alsmede de representatieve organisaties van werknemers en kaderleden, een klacht indienen bij de werkgever die zij nuttig achten betreffende de voordracht van de kandidaten. Gehuwde of weduwe geworden vrouwen worden op de kandidatenlijst vermeld onder hun meisjesnaam, eventueel voorafgegaan door de naam van hun echtgenoot of overleden echtgenoot. Zij kunnen de werkgever uiterlijk op deze datum in kennis stellen van elke wijziging dienaangaande.

Kandidaten kunnen de werkgever ook zelf verzoeken hun voornaam te laten volgen door hun gebruikelijke voornaam op basis waarvan zij in het bedrijf bekend zijn. Werknemers die hun sollicitatie wensen in te trekken of die hun naam of voornaam wensen aan te passen, stellen de werkgever hiervan binnen dezelfde termijn in kennis. De werkgever past de lijst aan in overeenstemming met het verzoek van de kandidaat.

De werkgever stuurt de klacht of de intrekking van de kandidatuur elektronisch of op papier de dag na de in het vorige punt vermelde datum naar de organisatie (van kaderleden) die de kandidaten heeft voorgedragen. Enkel indien de werkgever de klacht of de herroeping per post verstuurt, moet ze ook verstuurd worden naar de representatieve organisatie en haar volmachthebber, voor zover dat deze laatste een adres heeft meegedeeld. Als de werkgever ervoor kiest om de klacht of herroeping elektronisch te versturen via de webapplicatie, wordt ervan uitgegaan dat de volmachthebber ook toegang heeft tot de webapplicatie en dat verzending per post dus overbodig is.

De organisatie of de kaderleden die een lijst hebben voorgedragen, beschikken over een termijn tot uiterlijk X+54 om de lijst met voorgedragen kandidaten na klacht te wijzigen als zij oordeelt dat de klacht gegrond is.

De datum van de wijziging wordt bepaald door de datum van plaatsing of de datum die wordt vermeld op de webapplicatie.

Kandidaten die het voorwerp zijn van een klacht omdat ze niet voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden, mogen niet vervangen worden wanneer ze geen deel uitmaakten van de onderneming op de 30^e dag voorafgaand aan de dag van de aanplakking van het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt. Als een kandidaat zich terugtrekt binnen de voorgeschreven periode, d.w.z. uiterlijk op dag X+47, heeft de organisatie een periode die eindigt uiterlijk op de 76^e dag na de dag waarop de aankondiging van de datum van de verkiezingen is geplaatst om de kandidaat te vervangen.

De werkgever kan beroep instellen tegen de voordracht van kandidaten, zelfs indien geen enkele klacht werd ingediend, wanneer de kandidaturen niet in overeenstemming zijn met de wettelijke en reglementaire bepalingen (voorwaarden van verkiesbaarheid, te veel kandidaten op eenzelfde lijst...).

In het geval er geen klacht werd ingediend, moet het beroep van de werkgever worden ingesteld ten laatste op de 52^e dag te rekenen vanaf de datum van de aanplakking van het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt.

De arbeidsrechtbank doet uitspraak binnen de 14 dagen die volgen op de dag van ontvangst van het beroep van de werkgever. De uitspraak is niet vatbaar voor hoger beroep of verzet (zie “X+66” infra).

Bron : Art. 39 §2, al. 2, van de wet

De voorzitter van elk stembureau benoemt een secretaris en een plaatsvervangende secretaris.

Vier bijzitters worden benoemd door de raad of het comité. Als de raad of het comité geen beslissing neemt, benoemt de regionale sociaal hoofdinspecteur of indien gedelegeerd, een sociaal inspecteur, de bijzitters. Als de raad of het comité nog niet bestaat, benoemt de voorzitter de bijzitters.

Indien één of meer bijzitters afwezig zijn bij de aanvang of de hervatting van de verkiezingsverrichtingen, wijst de voorzitter uit de kiezers die het eerst in het stembureau zijn aangekomen, de plaatsvervangers aan, zonder dat deze aanwijzing, voor zover mogelijk, de goede werking van de onderneming mag schaden.

De secretaris en de bijzitters moeten op de kiezerslijsten van de werknemerscategorie voorkomen voor dewelke zij de functie van secretaris of bijzitter uitoefenen. Met de instemming van de werknemersafgevaardigden of de geïnteresseerde representatieve organisaties kan echter worden afgeweken van deze verplichting om tot dezelfde werknemerscategorie te behoren als diegenen die in het stembureau komen stemmen. Op basis van een dergelijk akkoord kan een werknemer bijvoorbeeld secretaris of bijzitter zijn van een stembureau van het kiescollege arbeiders. De secretaris en de assessor mogen niet uit de kandidaten worden gekozen en moeten deel uitmaken van het personeel van de onderneming. De aanwijzing van alle leden van de bureaus moet gebeuren uiterlijk op de 54^e dag na de dag van de aanplakking van het bericht dat de verkiezingen aankondigt. 

De werkgever gaat over tot de tweede aanplakking van de kandidatenlijsten die al dan niet gewijzigd zijn door de kandidaten of de representatieve werknemers- of kaderledenorganisaties of de kaderleden die ze hebben voorgesteld, of omdat ze binnen de gestelde termijnen zijn ingetrokken.

Deze aanplakking kan worden vervangen door het elektronisch beschikbaar stellen van het document, op voorwaarde dat alle werknemers er tijdens hun normale werkuren toegang toe hebben.

De volgorde van de loting moet ook voor deze aanplakking worden gerespecteerd (resultaten volgen). De namen van de kandidaten worden vermeld in de volgorde waarin ze werden ingediend.

Stemmen per brief is alleen toegestaan in het geval van:

• Aanzienlijke spreiding van personeel;
• Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst;
• Nachtarbeid, mits de werknemers in de betrokken categorie aan de volgende voorwaarden voldoen:
  • Het aantal tewerkgestelde werknemers dat op de dag van de verkiezing tussen 20u. en 6u. werkt, is niet hoger dan 5% van het aantal op deze datum tewerkgestelde werknemers;
  • Het aantal tewerkgestelde werknemers tussen 20u. en 6u. op de dag van de verkiezingen is niet hoger dan 15;
• Werknemers die niet werken tijdens de openingstijden van de stembureaus.

Daartoe moet de werkgever het akkoord bekomen van alle vertegenwoordigers van de representatieve werknemersorganisaties en van de representatieve kaderledenorganisaties die kandidaten hebben voorgedragen voor de betrokken categorie, uiterlijk 56 dagen na de dag van de aanplakking van het bericht dat de verkiezingsdatum aankondigt.

Dit model kan worden gebruikt om een dergelijk akkoord vast te leggen. Getuigen mogen alle verrichtingen bijwonen die nodig zijn voor de stemming per brief.

De raad of comité of, als het nog niet bestaat, de werkgever, laat een bericht aanplakken (waarvoor dit model gebruikt kan worden) op dezelfde plaatsen als het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt, dat de samenstelling van de stembureaus en de indeling van de kiezers per bureau aangeeft. Deze aanplakking kan worden vervangen door het elektronisch beschikbaar stellen van het document, op voorwaarde dat de werknemers tijdens hun normale werkuren toegang hebben tot deze informatie.

Uiterlijk de 5^e dag te rekenen vanaf de datum van de tweede aanplakking van de al dan niet gewijzigde kandidatenlijsten (X+56), kunnen de betrokken werknemers, de betrokken representatieve werknemersorganisaties en de betrokken representatieve kaderledenorganisaties alsmede de werkgever een beroep instellen tegen de voordracht van de kandidaten die aanleiding tot de klacht heeft gegeven.

Bron : Art. 39 §1-2, van de wet

In het geval er beroep werd ingediend op uiterlijk X+52, doet de arbeidsrechtbank uitspraak binnen de 14 dagen die volgen op de dag van ontvangst van het beroep van de werkgever. De uitspraak is niet vatbaar voor hoger beroep of verzet.

Bron : Art. 39 §3 van de wet

Uiterlijk op deze dag kunnen de betrokken representatieve organisaties van de werknemers en kaderleden zoveel werknemers als er stembureaus zijn, aanwijzen als getuigen bij de kiesverrichtingen en eventueel plaatsvervangende getuigen. Hiervoor kan dit formulier worden gebruikt.

Wanneer een stembureau wordt ingericht voor een gemeenschappelijk kiescollege, en dus juridisch één stembureau, mogen de betrokken representatieve organisaties slechts één getuige en één plaatsvervangende getuige aanwijzen uit één van de betrokken categorieën (arbeider of bediende).

De getuigen stemmen in het stembureau waar ze hun functie uitoefenen. Indien de categorie van werknemers waartoe ze behoren (arbeiders, bedienden, jeugdige werknemers of kaderleden) hen verplicht in een ander stembureau te stemmen, kunnen ze een schorsing van de kiesverrichtingen verzoeken voor de tijd die nodig is om hun stem uit te brengen.

De arbeidsrechtbank doet uitspraak binnen 14 dagen na ontvangst van het beroep. Tegen deze beslissing kan geen beroep of bezwaar worden aangetekend.

Kandidaten van wie de rechtbank heeft vastgesteld dat ze niet voldoen aan de voorwaarden voor verkiezing, kunnen niet worden vervangen als ze niet in dienst waren van het bedrijf op de 30^e dag voorafgaand aan de dag waarop de aankondiging van de datum van de verkiezingen is aangeplakt.

Uiterlijk op deze dag kunnen de representatieve organisaties van werknemers/kaderleden, of de kaderleden die een lijst hebben voorgedragen, na raadpleging van de werkgever (dit betreft een mededeling en geen akkoord), een kandidaat vervangen in een van de volgende gevallen:

• bij het overlijden van een kandidaat;
• bij het ontslag van een kandidaat uit zijn/haar functie in de onderneming;
• bij het ontslag van een kandidaat uit de representatieve werknemersorganisatie of kaderledenorganisatie die hem/haar heeft voorgedragen;
• bij een wijziging van categorie van een kandidaat;
• Bij de intrekking van de kandidatuur van een kandidaat (die uiterlijk op X+47 plaatsvond).

Dit document wordt aan de onderneming overgemaakt op dezelfde wijze als deze gekozen voor de indiening van de betrokken kandidatenlijst, dus ofwel door het formulier via de webapplicatie te downloaden ofwel via de papieren weg De datum van vervanging wordt bepaald door de datum van de verzending per post of de datum die op de webapplicatie wordt vermeld.  

De nieuwe kandidaat verschijnt op de lijst naar keuze van de organisatie die de kandidatuur heeft voorgedragen, op dezelfde plaats als de kandidaat die hij/zij vervangt of als laatste kandidaat aan het einde van de lijst.

Uiterlijk op deze dag schrapt de raad of het comité met eenparigheid van stemmen de werknemers die op het moment van het nemen van het besluit geen deel meer uitmaken van de onderneming, van de kiezerslijsten. De raad of het comité moet ook, bij eenparigheid van stemmen, de uitzendkrachten die niet voldoen aan de kiesvoorwaarden van de kiezerslijsten schrappen. Als er geen raad of comité is, wordt deze beslissing genomen door de werkgever met de instemming van alle leden van de vakbondsafvaardiging. Tegen dergelijke beslissingen is geen beroep mogelijk.

Deze schrappingen hebben geen gevolgen voor de samenstelling van de kiescolleges en -bureaus.

Vanaf dan zijn de kandidatenlijsten voortaan definitief en kunnen niet meer worden gewijzigd.

De werkgever moet de al dan niet gewijzigde kandidatenlijsten voor de derde keer in hun definitieve vorm aanplakken op dezelfde plaatsen als het bericht van de aankondiging van de verkiezingsdatum. Op die manier is het voor alle betrokkenen duidelijk wat de definitieve kandidatenlijsten zijn, eventueel gewijzigd na een beroep, op basis waarvan de stembiljetten worden opgesteld.

Deze aanplakking kan worden vervangen door het elektronisch beschikbaar stellen van het document, op voorwaarde dat werknemers tijdens hun normale werkuren toegang hebben tot deze informatie.

In principe moet een werkgever een aanplakking die op een inactiviteitsdag of een zondag valt, vervroegen naar de vooravond van deze dag. In afwijking op dit principe kan de aanplakking van de definitieve kandidatenlijsten plaatsvinden op de eerste gewone activiteitsdag in de onderneming die volgt op de dag van de ontvangst ervan, indien de vervanging hem pas werd voorgelegd op een zondag of een gewone inactiviteitsdag in de onderneming die samenvalt met de 14^e dag die de dag van de verkiezingen voorafgaat. Deze afwijking heeft echter geen invloed op de verkiezingskalender. Ze is alleen van invloed op de aanplakkingsmodaliteiten. In elk geval blijft het voorschrift gelden dat de kandidatenlijsten definitief zijn binnen de 13 dagen voorafgaand aan de verkiezingsdag.

De werkgever kan overgaan tot het opmaken van de stembiljetten met gebruikmaking van, indien van toepassing, de verplichte modellen die door de wet zijn vastgesteld:

• Stembiljet OR arbeiders
• Stembiljet OR bedienden
• Stembiljet OR jeugdige werknemers
• Stembiljet OR kaderleden
• Stembiljet CPBW arbeiders
• Stembiljet CPBW bedienden
• Stembiljet CPBW jeugdige werknemers

Voor bedrijven die onder CP 327 vallen, zijn specifieke formulieren beschikbaar op de website van FOD Werkgelegenheid.

De hoofding van het stembiljet moet worden aangevuld met de afkorting van de representatieve organisaties van de werknemers en de representatieve organisaties van kaderleden en het nummer dat door loting aan hen is toegekend, evenals de nummers dat aan de individuele voordrachtenlijsten van de kaderleden werd toegekend. De namen van de kandidaten worden ingeschreven in de volgorde van hun voordracht, gevolgd door de letter M, V of X, afhankelijk van of de kandidaat een man of een vrouw is. Als een organisatie die werknemers/kaderleden vertegenwoordigt geen kandidaat voordraagt, moet er geen ruimte worden voorzien op het stembiljet. Werkgevers wordt aangeraden de stembiljetten niet te laten drukken in een kleur die een representatieve organisatie van werknemers of kaderleden gewoonlijk vertegenwoordigt.

De werkgever kan overgaan tot het opmaken van de stembiljetten overeenkomstig het volgende model (voor het CP 327, kan het volgende model worden gebruikt). Bovenaan het stembiljet staan de beginletters van de representatieve werknemersorganisaties en van de representatieve kaderledenorganisaties en het nummer dat hen bij loting werd toegekend, alsook het nummer dat aan de individuele voordrachtlijsten van kaderleden werd toegekend.

De namen van de kandidaten worden erop ingeschreven in de volgorde van hun voordracht, gevolgd door de letter M, V of X naargelang het gaat om een kandidaat of kandidate. Indien een representatieve werknemersorganisatie of een representatieve organisatie van kaderleden geen kandidaten heeft voorgedragen, moet er op het stembiljet geen ruimte worden gelaten. Er wordt de werkgever aangeraden om de stembiljetten niet te laten drukken in en kleur die een representatieve organisatie van werknemers of van kaderleden gewoonlijk vertegenwoordigt.

Bron : Art. 40 van de wet

Tot een gedeeltelijke stopzetting kan worden besloten wanneer geen enkele kandidatenlijst werd ingediend voor één of meerdere werknemerscategorieën (bv. arbeiders), maar één of meerdere lijsten werden ingediend voor minstens één andere werknemerscategorie (bv. bedienden).

De beslissing om de procedure gedeeltelijk stop te zetten kan ook genomen worden wanneer alle ingediende kandidaturen voor één of meerdere werknemerscategorieën werden ingetrokken of door de arbeidsrechtbank nietig verklaard werden, terwijl één of meerdere lijsten werden ingediend voor één of meerdere andere werknemerscategorie(en). In dat geval wordt de verkiezingsprocedure voortgezet voor de andere personeelscategorie(ën). Voor deze categorie(ën) wordt een stembureau opgericht.

Het stembureau van de categorie met het grootste aantal kiezers stelt de stopzetting van de kiesprocedure vast op de vooravond van de overhandiging of verzending van de oproepingsbrieven.

Volgend op de vaststelling van de gedeeltelijke stopzetting, moet er niet worden overgegaan tot de samenstelling van het kiesbureau voor de betrokken categorie en moet er niet worden overgegaan tot het overhandigen of verzenden van de oproepingsbrieven voor deze werknemerscategorieën.

De gedeeltelijke stopzetting moet worden vastgelegd in een proces-verbaal volgens de volgende modellen:

• PV van gedeeltelijke stopzetting van de procedure (1): de kiesprocedure wordt stopgezet voor één of meerdere werknemerscategorieën wanneer geen enkele kandidatenlijst werd ingediend voor deze werknemerscategorie(ën). De kiesprocedure wordt voortgezet voor de andere werknemerscategorieën waarvoor één of meerdere lijsten neergelegd werden. Het stembureau dat samengesteld is voor de werknemerscategorie die het grootste aantal kiezers telt, stelt de stopzetting van de procedure vast (X+79). Deze vaststelling gebeurt in een proces-verbaal (zie hieronder), met vermelding van de redenen waarom er geen stemming heeft plaatsgevonden.
• PV gedeeltelijke stopzetting van de procedure (2): de kiesprocedure wordt stopgezet voor één of meerdere werknemerscategorieën wanneer voor de betrokken personeelscategorie slechts één kandidatenlijst werd ingediend door één enkele representatieve werknemersorganisatie of één enkele representatieve organisatie van kaderleden of één enkele groep kaderleden, en wanneer het aantal kandidaten voorgedragen op deze lijst lager is dan of gelijk is aan het aantal toe te kennen gewone mandaten. Het stembureau wordt samengesteld voor deze werknemerscategorie en op X+79 komt dit stembureau samen om de stopzetting van de procedure vast te stellen in een proces-verbaal.

Dit proces-verbaal moet verstuurd worden naar de Directeur-Generaal van de Algemene Directie Arbeidsrecht en Juridische Studiën van de FOD Werkgelegenheid, hetzij per post, hetzij elektronisch via de webapplicatie. Een afschrift van dit proces-verbaal moet ook verstuurd worden naar de werkgever en, per aangetekende brief, naar de representatieve organisaties van de betrokken werknemers of kaderleden. Er moet niet worden overgegaan tot verzending aan de representatieve organisaties indien het PV van gedeeltelijke stopzetting verzonden werd naar de Directeur-Generaal van de Algemene Directie Arbeidsrecht en Juridische Studiën van de FOD Werkgelegenheid.

Uiterlijk twee dagen na de vastgestelde datum voor de verkiezingen moet een bericht met de vaststelling van gedeeltelijke stopzetting worden aangeplakt ter attentie van het personeel. De aanplakking kan worden vervangen door het ter beschikking stellen van een elektronisch document, op voorwaarde dat de werknemers tijdens hun normale werkuren toegang hebben tot deze informatie.

Een gedeeltelijke stopzetting is ook mogelijk voor een of meer categorieën van werknemers wanneer voor de betrokken categorie een kandidatenlijst is ingediend door slechts één representatieve organisatie van werknemers of kaderleden of door slechts één groep van kaderleden en het aantal kandidaten op deze lijst kleiner is dan of gelijk is aan het aantal effectief toe te kennen mandaten. In dat geval wordt het kiesbureau voor de betrokken categorie(ën) de vooravond van de verzending of overhandiging van de oproepingsbrieven bijeengeroepen om de gedeeltelijke stopzetting vast te stellen. Het kiesbureau stelt een proces-verbaal van de gedeeltelijke stopzetting op volgens het wettelijk voorgeschreven model, met vermelding van de redenen waarom er geen stemming heeft plaatsgevonden.

Na deze vaststelling mogen de uitnodigingen voor de verkiezingen niet worden afgeleverd (of verzonden). De kandidaat of kandidaten zijn automatisch verkozen. Het resultaat van deze verkiezing moet meegedeeld worden aan de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg via de post of door de gegevens in te vullen op de webapplicatie die speciaal ontworpen is voor sociale verkiezingen. Het proces-verbaal van de gedeeltelijke staking moet worden bezorgd aan de Directeur-Generaal van de Algemene Directie Arbeidsrecht en Juridische Studiën van de FOD Werkgelegenheid, hetzij per post, hetzij elektronisch via de webapplicatie. Een kopie van dit verslag moet ook verstuurd worden naar de werkgever en, per aangetekende brief, naar de representatieve organisaties van de betrokken werknemers of bedienden en kaderleden. Het verslag hoeft echter niet naar de representatieve organisaties gestuurd te worden als het verslag over de gedeeltelijke stopzetting naar de Directeur-Generaal van de Algemene Directie Arbeidsrecht en Juridische Studiën werd verzonden door het te uploaden naar de webapplicatie speciaal ontworpen voor sociale verkiezingen. Uiterlijk twee dagen na de verkiezingsdatum moet een bericht met de verklaring van gedeeltelijke stopzetting worden aangeplakt voor het personeel. De namen van de rechtswege verkozen werknemers moeten ook op deze aankondiging worden vermeld.

Als de stemming toch wordt georganiseerd voor andere personeelscategorieën in de onderneming, mag de aanplakking plaatsvinden na deze stemming om het resultaat van de verkiezingen niet te beïnvloeden. De van rechtswege verkozen kandidaat geniet, in zijn hoedanigheid van verkozene, van de ontslagbescherming voorzien in de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de kandidaat-personeelsafgevaardigden. Dit is zelfs het geval wanneer hij de enige verkozene is en het orgaan bijgevolg niet kan functioneren.

De kiezers worden door de werkgever voor de verkiezingen opgeroepen door middel van een schriftelijke oproeping die hen uiterlijk 10 dagen voor de verkiezingsdatum binnen het bedrijf wordt bezorgd.

Een bericht aangeplakt op de laatste dag van de overhandiging geeft aan dat de overhandiging heeft plaatsgevonden.

Deze aanplakking kan worden vervangen door het beschikbaar stellen van een elektronisch document, op voorwaarde dat werknemers tijdens hun normale werkuren toegang hebben tot deze informatie.

Kiezers die niet in het bedrijf aanwezig zijn op de dag(en) waarop de oproepingsbrief wordt bezorgd, worden per aangetekende post opgeroepen. Ze kunnen ook op een andere manier worden opgeroepen, op voorwaarde dat de werkgever kan bewijzen dat de brief is verzonden en ontvangen door de geadresseerde.

In afwijking van dit principe kan de werkgever ook de fase van overhandiging van hand tot hand overslaan en, ten laatste 10 dagen voor de datum van de verkiezingen, onmiddellijk overgaat tot oproeping van de kiezers via andere wijzen dan de overhandiging van de oproepingsbrief in de onderneming. Dit is alleen mogelijk als er hierover een unaniem akkoord is bereikt binnen de OR of het CPBW, of bij gebrek daaraan, bij een unaniem akkoord tussen de werkgever en de vakbondsafvaardiging, en enkel met betrekking tot de kiezers die beschikken over een mailadres van de werkgever (of de gebruiker in geval van uitzendkrachten), en die toegang hebben tot een digitaal instrument dat hen door de werkgever (of gebruiker) ter beschikking wordt gesteld op hun gebruikelijke werkplek. Dit akkoord moet binnen het betrokken orgaan, of bij gebrek daaraan, tussen de werkgever en de vakbondsafvaardiging, worden gesloten uiterlijk op de dag van aanplakking van het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt, zijnde dag X. De werkgever dient een bewijs te leveren van deze alternatieve verzending van de oproepingsbrief en van ontvangst door de bestemmeling.

Bij gebrek aan bewijs van ontvangst door de bestemmeling moet de oproepingsbrief uiterlijk acht dagen voor de datum van de verkiezingen aangetekend worden verzonden. Van deze verplichting tot verzending per aangetekend schrijven kan worden afgeweken bij unaniem akkoord tussen de OR of het CPBW, of bij gebrek daaraan bij unaniem akkoord tussen de werkgever en de vakbondsafvaardiging. Dit akkoord bepaalt de alternatieve wijzen van oproeping en de modaliteiten ervan (vb. via de gewone post). In dergelijk geval dient de werkgever aan de OR of het CPBW of aan de vakbondsafvaardiging een lijst te bezorgen met de kiezers waarop dit akkoord betrekking heeft en met de gegevens die nodig zijn voor deze oproeping. Bij uitwerking van dit akkoord dient het principe van vertrouwelijkheid te worden gerespecteerd. Dit akkoord wordt meegedeeld aan de representatieve organisaties van werknemers en kaderleden, in dit laatste geval enkel wanneer de ingezette procedure gericht is op de oprichting van een raad.

Indien van toepassing, kan het versturen van de oproepingsbrief de oproeping voor de verkiezing van de raad of comité bevatten. De oproepingsbrief moet minstens de datum en plaats van de verkiezingen vermelden, net zoals het stembureau waarbij de werknemer zich moet aanmelden. Er is een (niet-verplicht) model dat kan worden gebruikt.

Stemmen per brief:

De oproepingsbrieven om per post te stemmen worden (uiterlijk) 10 dagen voor de (eerste) dag van de verkiezingen overhandigd.

De voorzitter van het stembureau overhandigt de aanwezige kiezers hun oproepingsbrief samen met hun afgestempelde stembiljet(ten), tegen een ontvangstbevestiging.

Voor kiezers die niet aanwezig zijn in de onderneming op de dag(en) waarop de oproepingsbrieven worden overhandigd, stuurt de voorzitter de kiezer de oproepingsbrief per aangetekende brief op de laatste dag waarop de oproepingsbrieven worden overhandigd, samen met het (de) afgestempelde stembiljet(ten). De aangetekende brief kan zowel de stembiljetten en de oproepingsbrieven bevatten voor de verkiezingen van de raad en die van het comité, als de stembiljetten voor arbeiders en bedienden in geval van een gezamenlijk stembureau.

De getuigen, op de hoogte gebracht door de voorzitter, mogen deze overhandiging en verzending van de oproepingsbrieven bijwonen.

De oproeping moet verplicht de volgende vermelding bevatten: "Om de afvaardiging die zal worden verkozen een werkelijk vertegenwoordigend karakter te geven, hebben alle werknemers tot plicht aan de stemming deel te nemen".

Er kan gebruik worden gemaakt van een (niet-verplicht) model (dat bij de oproeping moet worden gevoegd) waarin het stemmen per brief wordt toegelicht.

Om een goed verloop van de stemming te garanderen en de geheimhouding ervan te waarborgen, worden de stembiljetten per post verzonden volgens de volgende procedure:

• Het gevouwen en afgestempelde stembiljet wordt in een eerste open enveloppe gedaan, die openblijft en zonder opschrift. Een tweede enveloppe, eveneens open, maar gefrankeerd (eventueel port betaald door de bestemmeling), wordt bijgevoegd en draagt het volgende opschrift: "Aan de voorzitter van het stembureau voor de verkiezingen van de ondernemingsraad (of van het comité voor preventie en bescherming op het werk) van ... (naam van de onderneming), straat..., te....". Op deze tweede enveloppe staat ook de aanwijzing van het stembureau "werknemers", "arbeiders", "jeugdige werknemers" of "kaderleden", evenals de vermelding "afzender" en de naam en voornaam van de kiezer en een vermelding van het verplichte karakter van het plaatsen van de handtekening van de kiezer. Het geheel wordt in een derde verzegelde enveloppe gedaan, die wordt overhandigd of aangetekend verstuurd naar de kiezer. Deze voorschriften gelden voor elk stembiljet dat aan de kiezer wordt verzonden of overhandigd, met dien verstande dat de derde omslag zowel de oproeping en de stembiljetten voor de verkiezing van de raad als van het comité mag bevatten, alsook de stembiljetten voor arbeiders en bedienden in geval van een gemeenschappelijk kiescollege.
• Nadat hij zijn stem heeft uitgebracht, steekt de kiezer het stembiljet, dat rechthoekig in vieren is gevouwen, in de eerste envelop, zodat de vakken bovenaan de lijsten naar binnen zijn gekeerd. Hij sluit deze eerste enveloppe en stopt hem in de tweede enveloppe, die met het adres van de voorzitter van het stembureau; hij sluit deze tweede enveloppe en vermeldt de verplichte vermeldingen die hierboven zijn bepaald, inclusief handtekening. De enveloppe met het stembiljet mag per post of op enig andere manier worden verstuurd. De enveloppe moet vóór de sluiting van de stemming worden ontvangen. Als de kiezer meerdere stembiljetten ontvangt (in het geval van twee organen of een gemeenschappelijk stembureau) in één en dezelfde enveloppe, moet hij deze verschillende stembiljetten toch in afzonderlijke enveloppen terugsturen.

De stemming heeft plaats in de lokalen die door de werkgever ter beschikking van de stembureaus worden gesteld.

De openingsuren van de stembureaus worden derwijze vastgesteld dat alle werknemers tijdens de werkuren aan de stemming kunnen deelnemen en zonder dat de goede werking van de onderneming erdoor kan verhinderd worden.

De kiesverrichtingen hebben plaats op een werkdag en moeten op dezelfde dag beëindigd zijn. Wanneer het echter niet mogelijk is de kiesverrichtingen tot één dag te herleiden, mogen zij gedurende verscheidene, zelfs niet achtereenvolgende werkdagen worden voortgezet, na akkoord van de raad of het comité of bij ontstentenis daarvan, van de vakbondsafvaardiging. Wanneer het niet mogelijk is alle werknemers toe te laten deel te nemen aan de verkiezing gedurende hun werkuren, betaalt de werkgever de verplaatsingskosten van de werknemers terug die zich naar de stembureaus begeven buiten hun werkuren.

Het algemeen principe is één stembureau per kiescollege. Dit betekent 1 tot 3 stembureaus voor het comité en 1 tot 4 stembureaus voor de raad.

Indien het nodig is en om niet teveel personeelsleden te moeten inzetten, is het mogelijk slechts één enkel stembureau op te richten voor de verschillende werknemerscategorieën, dus één bureau voor de verschillende kiescolleges samen. In dergelijk geval vraagt de aanwijzing van secretarissen en bijzitters een aantal toestemmingen: de wet voorziet namelijk dat de secretaris en de bijzitters van een stembureau op de kiezerslijst moeten voorkomen van hun werknemerscategorie (bijvoorbeeld een arbeider is secretaris van het stembureau voor arbeiders). Van dit principe kan afgeweken worden (bijvoorbeeld een bediende is secretaris van een stembureau voor arbeiders) mits een akkoord van de werknemersvertegenwoordigers of de representatieve werknemersorganisaties.

In de praktijk wordt in ieder geval sterk aangeraden om de verschillende werknemerscategorieën op verschillende uren te laten stemmen indien men opteert voor eenzelfde bureau (bijvoorbeeld de arbeiders stemmen van 9 tot 10 uur en de bedienden van 10 tot 11 uur).

Omgekeerd kan het bestaande inspraakorgaan, of zo er nog geen organen zijn, de werkgever, beslissen om verschillende stembureaus per kiescollege op te richten indien sommige kiescolleges een groot aantal kiezers bevatten, zodat het niet mogelijk is om hen in één zelfde stembureau te laten stemmen.

Eén van deze bureaus wordt als hoofdbureau van het kiescollege aangeduid en wordt belast om bij de stemopneming de stemresultaten van de verschillende bureaus te centraliseren, de mandaten te verdelen tussen de lijsten en de verkozenen aan te duiden. De andere bureaus vormen de secundaire bureaus.

Het stembureau draagt de verantwoordelijkheid voor de kiesverrichtingen en de werkgever moet het stembureau alle faciliteiten verlenen die voor het vervullen van zijn taak vereist zijn. De werkgever moet het voor elk bureau bestemd lokaal zo inrichten, dat het geheim van de stemming wordt bewaard. De voorzitter handhaaft de orde en zorgt ervoor dat de kiesverrichtingen regelmatig verlopen.

De voorzitter mag aan een kiezer die tengevolge van een lichaamsgebrek niet in staat is om alleen naar de voor de stemming bestemde plaats te gaan of om alleen zijn stem uit te brengen, toestemming geven om zich door iemand te laten begeleiden of bijstaan.

Bron : Art. 49 -50 en volg. van de wet

Wanneer er een gemeenschappelijk kiescollege voor arbeiders en bedienden is opgericht, en in geval voor zowel kandidaten-arbeiders en kandidaten-bedienden lijsten werden ingezonden, krijgt de kiezer van de voorzitter een stembiljet met de naam van de kandidaten-bedienden en een ander met de naam van de kandidaten-arbeiders.

Wanneer er een gemeenschappelijk kiescollege voor arbeiders en bedienden is opgericht, en in geval alleen lijsten van kandidaat-bedienden zijn ingezonden, krijgt de kiezer (arbeiders en bedienden) van de voorzitter slechts één stembiljet met de naam van de kandidaten-bedienden; in geval enkel lijsten van de kandidaten-arbeiders zijn ingezonden, krijgt de kiezer (arbeiders en bedienden) van de voorzitter slechts één stembiljet met de naam van de kandidaten-arbeiders.

Wanneer afzonderlijke kiescolleges voor bedienden, voor arbeiders en voor kaderleden zijn opgericht, krijgt de kiezer van de voorzitter slechts één stembiljet, naargelang van de categorie van werknemers waartoe hij behoort.

Wanneer een gemeenschappelijk kiescollege voor de bedienden en de arbeiders en een afzonderlijk kiescollege voor de kaderleden is opgericht, ontvangen de kiezers die behoren tot het gemeenschappelijk kiescollege voor de bedienden en de arbeiders een stembiljet met de naam van de kandidaten-bedienden en een ander met de naam van de kandidaten-arbeiders, terwijl de kiezers die behoren tot het afzonderlijk kiescollege voor de kaderleden een stembiljet ontvangen met de naam van de kandidaten-kaderleden.

Wanneer een afzonderlijk kiescollege voor jeugdige werknemers is opgericht, krijgen de kiezers jonger dan 25 jaar van de voorzitter slechts één stembiljet met de naam van de kandidaten-jeugdige werknemers.

Als algemene regel geldt dat de kiezer niet meer stemmen mag uitbrengen dan er gewone mandaten te begeven zijn.

Wanneer hij zijn voorkeur wil geven aan één enkele voorgedragen lijst en met de orde van voordracht van de kandidaten van deze lijst akkoord gaat, stemt hij in het vakje boven een lijst (‘lijststem’).

Wanneer hij deze rangorde wil wijzigen, brengt hij één of meer naamstemmen uit in het vakje naast de naam van de kandida(a)t(en) van die lijst aan wie hij zijn voorkeurstem wil geven(‘naamstem(men)).

Bontstemmen (‘panacheren’) is verboden. Onder bontstemmen wordt verstaan, het uitbrengen van een naamstem voor kandidaten van verschillende lijsten door naast de naam van die kandidaten te stemmen. Deze wijze van stemmen leidt tot een ongeldige stem.

Na zijn stem in het hiervoor bestemde gedeelte van het lokaal uitgebracht te hebben, steekt de kiezer zijn gevouwen stembiljet in de stembus. Wanneer een gemeenschappelijk kiescollege voor arbeiders en bedienden is opgericht en gelijktijdig voor kandidaten-bedienden en voor kandidaten-arbeiders wordt gekozen, worden twee stembussen gebruikt die respectievelijk voor beide categorieën zijn bestemd.

Wanneer de kiezer de voorafgaande bepalingen niet naleeft kan de voorzitter zijn stembiljet terugnemen en vernietigen, maar hij moet hem een ander geven. De voorzitter moet eveneens een nieuw biljet geven aan de kiezer die zijn stembiljet heeft beschadigd. Het is zijn taak erover te waken dat het biljet dat hij in de stembus steekt geen enkel merk, scheur of vlek bevat dat zou kunnen leiden tot vernietiging.

Wanneer de kiesverrichtingen verschillende dagen duren, neemt de voorzitter van het bureau alle nodige maatregelen ter bewaring van de stembussen, van de stembiljetten en van de documenten betreffende de kiesverrichtingen.

De stembussen moeten op het einde van iedere kieszitting verzegeld worden.

De getuigen hebben het recht op de verzegelingsband een kenteken te plaatsen.

Voordat het bureau het proces-verbaal van de verkiezingen sluit, geeft de voorzitter aan het bureau de omslagen die hij van de per brief stemmende kiezers heeft ontvangen, maar zonder deze te openen.

De naam van ieder per brief stemmende kiezer wordt door de secretaris aangestipt op de kiezerslijst, net zoals voor de overige kiezers die ter plaatse kozen.

De voorzitter opent de buitenomslagen en steekt de binnenomslagen met stembiljetten in de daarvoor bestemde stembus, zonder dat deze binnenomslagen mogen geopend worden.

De beslissing om over te gaan tot elektronisch stemmen moet genomen worden door elke betrokken raad of comité, of bij ontstentenis, door de werkgever in akkoord met de vakbondsafvaardiging. Voorheen bepaalde de regelgeving dat deze beslissing unaniem genomen diende te worden binnen het orgaan. Nu deze specificatie werd geschrapt, betreft het voortaan een beslissing genomen volgens de voorschriften van het huishoudelijk reglement van het betrokken orgaan. Bij gebreke aan verdere bepalingen in het huishoudelijk reglement over de wijze van beslissingen nemen, zal niettemin de algemene regel van unanimiteit gelden, met name een unanieme beslissing van alle aanwezige leden binnen het orgaan.

Tot elektronisch stemmen kan worden overgegaan onder voorwaarde dat het aangewende informaticasysteem beantwoordt aan volgende voorwaarden:

1. in overeenstemming zijn met de wettelijke en reglementaire bepalingen die de verkiezing van de personeelsafgevaardigden in de raden en de comités regelen;
2. volgende gegevens registreren die moeten opgenomen worden in het proces-verbaal:
   1. de datum van de verkiezingen
   2. het betrokken orgaan
   3. het nummer van het stembureau
   4. het betrokken kiescollege
   5. het aantal kiezers die aan de stemming hebben deelgenomen (in geval van gemeenschappelijk kiescollege, brengt elke kiezer twee stemmen uit)
   6. het aantal blanco stemmen
   7. het aantal lijststemmen
   8. het aantal uitgebrachte lijststemmen enkel ten voordele van kandidaten van de lijst
   9. het aantal stemmen behaald door elke kandidaat
   10. het aantal effectieve mandaten per lijst
   11. de naam en de voornaam van de gewone verkozenen per lijst
   12. de naam en de voornaam van de plaatsvervangende verkozenen per lijst;
3. een beeldscherm tonen dat bij het begin van de kiesverrichting een overzicht geeft van alle lijstnummers en letterwoorden van de kandidatenlijsten; wanneer de kiezer een lijst kiest, moeten de namen van alle kandidaten verschijnen in de volgorde van hun voordracht; deze overzichten moeten een waarborg van neutraliteit bieden;
4. niet toelaten dat een ongeldige stem wordt geregistreerd; Wanneer meer naamstemmen worden uitgebracht op een lijst dan er toe te kennen mandaten zijn, of wanneer één of meerdere naamstemmen worden uitgebracht tegelijk met een lijststem, moet het beeldscherm een bericht tonen dat de kiezer erop wijst dat hij teveel naamstemmen heeft uitgebracht op een lijst of dat hij moet kiezen tussen een lijststem en één of meerdere naamstemmen zonder evenwel het aantal toe te kennen mandaten te overschrijden. De kiezer moet vervolgens worden uitgenodigd om zijn stemming te herbeginnen;
5. de nodige waarborgen bieden inzake betrouwbaarheid en veiligheid en de onmogelijkheid verzekeren van elke manipulatie van de geregistreerde gegevens evenals het geheim der stemming;
6. de bewaring verzekeren van de resultaten van de stemming en van de mogelijkheid tot controle van de stemverrichtingen en van de resultaten door de arbeidsgerechten.

Het informaticasysteem mag bovendien enkel worden gebruikt:

• indien het vergezeld is van een attest van de fabrikant dat het systeem beantwoordt aan de genoemde voorwaarden;
• indien de fabrikant ondersteuning kan waarborgen in geval van technische problemen die rijzen op het ogenblik van de verkiezingen;
• indien het door de fabrikant werd neergelegd bij de Directeur-generaal van de Algemene Directie Individuele Arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO, Ernest Blerotstraat 1 te 1070 Brussel, alwaar een attest van neerlegging zal worden overhandigd; merk op dat de rol van de FOD WASO zich hier beperkt tot depot, in die zin dat enkel systemen die bij haar worden neergelegd, gebruikt kunnen worden. Hiertoe publiceert de FOD de namen van de betrokken fabrikanten op haar website. De FOD WASO is echter niet verantwoordelijk voor de controle op de inhoud en de conformiteit van het neergelegde systeem.

De raad of het comité moet voorafgaandelijk ingelicht worden over de bovenvermelde punten. Deze beslissing is het voorwerp van een vermelding in het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt.

De leden van de stembureaus, de plaatsvervangende voorzitters en secretarissen, de getuigen en de kiezers, moeten een passende opleiding krijgen. Elk kiescollege moet afzonderlijk stemmen. De getuigen van het hoofdbureau kunnen de encodering van de kandidatenlijsten bijwonen.

Wanneer elektronisch gestemd en geteld wordt, dient de verdeling van de mandaten en de aanwijzing van de verkozenen niet noodzakelijk elektronisch te geschieden. Het moet mogelijk zijn bij elke betwisting van het resultaat van de verkiezingen een hertelling van de stemmen te laten plaatsvinden. Met het oog daarop moeten de elektronische dragers die voor de verkiezingen hebben gediend, in de onderneming verzegeld bewaard blijven.

Combinatie van elektronisch stemmen met stemming per brief : In geval elektronisch stemmen wordt gecombineerd met de mogelijkheid tot stemming per brief moeten de nodige waarborgen worden geboden om de geheimhouding te bewaren.

Met het oog daarop mag bij het elektronisch stemmen de stemming per brief enkel gebeuren via het hoofdstembureau. Van dat bureau moeten ook de eerste tien kiezers die zich aanmelden en niet de leden van dit stembureau mogen zijn, per brief stemmen. De regels betreffende de stemming per brief moeten ook hier nageleefd worden, hetgeen betekent dat de stembrieven van de genoemde kiezers, zoals voor de stemmers per brief, in blanco briefomslagen gestopt worden en gevoegd worden bij de omslagen met de stembrieven van de stemmers per brief.

De telling van de stemmen per brief zal daarna op elektronische wijze gebeuren in het hoofdstembureau in aanwezigheid van de getuigen, hetgeen betekent dat elke omslag opengemaakt zal worden en de voorzitter een elektronische stem zal uitbrengen overeenkomstig de voorkeur die op de stembrief aangeduid werd. Wanneer de stembrief meer naamstemmen telt dan er toe te kennen zetels zijn of in geval dat er tegelijkertijd één of meer naamstemmen en een lijststem uitgebracht werden, wordt deze stem beschouwd als een lijststem.

Elektronisch stemmen op afstand : Het afschaffen van het verplichte gebruik van magnetische kaarten had in principe niet tot gevolg dat de stemverrichtingen niet meer in een stembureau moesten plaatsvinden. Het gebruikte systeem moet de onmogelijkheid van elke manipulatie van de geregistreerde gegevens verzekeren en het geheim der stemming garanderen. Tot voor kort diende de kiezer die elektronisch stemde zijn stem nog steeds te ter plaatse te komen uitbrengen in het speciaal daartoe opgerichte stembureau.

Voortaan is het echter mogelijk te voorzien in een elektronische stemming op afstand. De raad, het comité of, bij ontstentenis, de werkgever in akkoord met de vakbondsafvaardiging, kan beslissen dat de kiezers toegelaten worden om hun elektronische stemming vanaf hun gebruikelijke werkpost uit te brengen, via een drager die aangesloten is op het beveiligde netwerk van de onderneming, en mits aan alle technische vereisten zoals hierboven bepaald voldaan is. Ook hier betreft het een beslissing genomen volgens de voorschriften van het huishoudelijk reglement van het betrokken orgaan. Bij gebreke aan verdere bepalingen in het huishoudelijk reglement over de wijze van beslissingen nemen, zal niettemin de algemene regel van unanimiteit gelden, met name een unanieme beslissing van alle aanwezige leden binnen het orgaan.

Het akkoord legt de bijzondere voorwaarden vast eigen aan de onderneming om het geheim van de stemming te verzekeren en elke beïnvloeding van het stemgedrag tijdens de stemming te voorkomen. Dit akkoord definieert eveneens ‘de gebruikelijke werkpost’. Het is aangewezen dat dit begrip door de partijen betrokken bij het akkoord in concreto wordt ingevuld, telkens rekening houdend met de specifieke tewerkstellingssituaties in de onderneming. Hierbij kunnen bepaalde situaties worden uitgesloten (cfr negatieve definitie, bijvoorbeeld een vrachtwagen is misschien wel de dagelijkse werkpost van de chauffeur, maar dit kan niet worden weerhouden in het kader van de sociale verkiezingen) en kunnen partijen maximaal rekening houden met de overige wettelijke toepassingsvoorwaarden (garantie geheim stemming en geen beïnvloeding, beveiligd netwerk…).

Tenslotte bepaalt het akkoord de modaliteiten met het oog op de goede werking van het stembureau, waarbij bijzondere aandacht dient te worden besteed aan de wijze van identificatie van de kiezers.
Tip: Met het oog op het goede verloop van de elektronische stemming op afstand, lijkt het aangewezen om in de oproepingsbrief gericht aan de kiezer een contact (mailadres, telefoonnummer …) te vermelden waarop de kiezer beroep kan doen in geval van technische of praktische problemen tijdens de stemming.

Bron : art. 54 en volg. en art. 71 en volg. (voor de elektronisch stemmen) van de wet

Na het afsluiten van de stemverrichtingen, gaat het bureau over tot de stemopneming. Indien het nodig blijkt, kan de voorzitter beslissen om de opnemingsverrichtingen te verdagen. In dat geval moet hij alle nodige maatregelen treffen ter bewaring van de stembussen, van de stembiljetten en van de voor de stemming gebruikte documenten.

Indien in een gemeenschappelijk kiescollege tegelijkertijd voor arbeiders en bedienden gestemd werd, gebeuren de stemopnemingsverrichtingen voor elke categorie afzonderlijk.

De voorzitter van het stembureau opent de stembus en haalt er de omslagen uit met de per brief uitgebrachte stemmen. Hij opent deze omslagen en haalt er de stembiljetten uit, zonder ze open te vouwen. Wanneer één omslag meer dan één stembiljet bevat, worden deze ongeldig verklaard. De voorzitter doet de andere stembiljetten terug in de stembus en de inhoud ervan wordt gemengd. Daarna ledigt de voorzitter de stembus en telt de stembiljetten zonder ze open te vouwen. Het aantal wordt opgetekend in het proces-verbaal.

Wanneer een kiezer die voorkomt op de kiezerslijsten en die een biljet voor de stemming per brief ontvangen heeft, komt stemmen in het stembureau, wordt zijn stem als geldig beschouwd. De voorzitter van het stembureau zal zorgen voor de annulering van het biljet voor de stemming per brief van dezelfde kiezer.

Nu worden de stembiljetten opengevouwen en met de hulp van de bijzitters worden zij in volgende categorieën verdeeld:

1. de stembiljetten met geldige stemmen voor één enkele lijst of met naamstemmen voor één of meer kandidaten van deze lijst; een afzonderlijke categorie moet worden gevormd voor elke lijst in de volgorde van de lijstnummers
   De stembiljetten met een stem bovenaan de lijst en met een stem ten gunste van één of meer kandidaten van dezelfde lijst worden bij deze reeks geschikt, de stem bovenaan de lijst wordt dan als de enig geldige beschouwd. Hetzelfde geldt indien het stembiljet meer naamstemmen telt dan er gewone mandaten te begeven zijn. Ongeldige naamstemmen worden dus omgezet in één geldige lijststem.
2. de ongeldige stembiljetten
   Zijn ongeldig:
   • andere stembiljetten dan die welke aan de kiezer werden overhandigd;
   • stembiljetten waarop meer dan één stem bovenaan een lijst werd uitgebracht;
   • stembiljetten waarop de kiezer terzelfdertijd een lijststem en één of meerdere naamstemmen voor één kandidaat of meerdere kandidaten van een andere lijst of meerdere lijsten heeft uitgebracht, of stembiljetten waarbij de kiezer een stem gaf aan de kandidaten van verschillende lijsten (gepanacheerde stembiljetten);
   • stembiljetten waarvan de vorm of afmetingen zijn veranderd, die binnenin enig papier of voorwerp bevatten, of waarvan de kiezer door een teken, een schrapping of een merk zou kunnen worden herkend.
   In geval van stemming per brief, worden eveneens als ongeldig beschouwd:
   • de na de afsluiting van stemming binnengekomen stembiljetten;
   • de stembiljetten teruggezonden in een omslag waarop de handtekening van de kiezer ontbreekt;
   • de stembiljetten die teruggestuurd werden door een kiezer die reeds is komen stemmen in het stembureau.
   De binnen omslagen met het ongeldige stembiljet worden bewaard in de onderneming. Als er geen beroep wordt ingesteld of nadat de definitieve beslissing van het rechtsorgaan van beroep is gevallen mag de werkgever de stembiljetten vernietigen.
3. De blanco stembiljetten
   Zijn blanco, de stembiljetten waarop geen enkele stem is uitgebracht.
4. De verdachte stembiljetten
   Bij verdachte stembiljetten rangschikt de voorzitter de stembiljetten waaromtrent hijzelf aan de geldigheid twijfelt of waaromtrent een ander lid van het bureau voorbehoud meent te moeten maken over de geldigheid ervan. Hij parafeert deze verdachte stembiljetten.
   
   De verdachte stembiljetten worden volgens de beslissing van de voorzitter bij de categorie gevoegd waartoe zij behoren.
   
   De voorzitter vermeldt in het proces-verbaal het voorbehoud dat hijzelf of één of meer leden van het bureau menen te moeten maken.

Bij de beoordeling van de geldigheid van de stembiljetten moet een belangrijk onderscheid worden gemaakt tussen de tekens welke het gevolg kunnen zijn van de geringe handigheid van de kiezer bij het gebruik van het stempotlood en andere tekens. In het eerste geval (bijvoorbeeld onvolmaakt aangebrachte stemmingsmerk, niet volledig zwart maken van het wit middelpunt van het stemvakje) mag het bureau slechts dan het stembiljet ongeldig verklaren wanneer de kiezer zich klaarblijkelijk heeft willen kenbaar maken. Wat de andere al dan niet opzettelijke tekens betreft (bijvoorbeeld vlekken, scheuren, nagelkrabben, onregelmatige plooien, tekens met het potlood aangebracht buiten het stemvakje, enz.) geven deze aanleiding tot de ongeldigverklaring van het stembiljet zodra zij de kiezer doen kennen, zonder dat dient nagegaan te worden of een bedrieglijk inzicht aan de basis ervan ligt. Een stembiljet dat niet is ingevuld met het kiespotlood, mag niet enkel om deze reden ongeldig verklaard worden, behalve als de kiezer, zelfs ongewild, geïdentificeerd kan worden. In dezelfde zin is ook de kleur van de gebruikte balpen of het gebruikte potlood op zichzelf geen voldoende reden om te besluiten tot ongeldigheid van een stembiljet. De strikte toepassing van deze regels is noodzakelijk om het geheim van de stemming te waarborgen.

Het bureau dient evenwel ervan af te zien stembiljetten ongeldig te verklaren die lichte gebreken vertonen en klaarblijkelijk te wijten zijn aan het drukken of vervaardigen van het stembiljet of aan het snijden van het stempapier.

Bron : art. 60 en volg. van de wet

De stembiljetten van iedere categorie, alsook het aantal door elke kandidaat behaalde naamstemmen, worden door het stembureau geteld.

Om tot de aanwijzing van de gewone verkozenen en van de plaatsvervangers van elke lijst te kunnen overgaan, is het nodig een opnemingstabel te gebruiken die als titel draagt: «Opnemingstabel van de onvolledige lijststembiljetten» ( onvolledige lijststembiljet = stembiljet met naamstemmen).

Bij het aflezen van de stembiljetten waarbij slechts aan enkele kandidaten van één lijst stemmen gegeven zijn, moet het lid van het bureau dat met het aanstippen belast is, naast de afgelezen namen, een streepje aanbrengen.

Op het proces-verbaal van de verkiezingen worden volgende inlichtingen meegedeeld:

• het aantal kiezers dat aan de stemming heeft deelgenomen;
• het aantal teruggenomen en ongebruikte stembiljetten. Deze stembiljetten alsmede de lijsten die voor het aanstippen hebben gediend, ondertekend door de leden van het bureau die ze aanstreepten en door de voorzitter, worden in een te verzegelen omslag gestoken. De getuigen hebben het recht hun opmerkingen in het proces-verbaal te doen opnemen en een kenteken aan te brengen op de verzegelde omslagen.
• de berekening door het stembureau van :
  • het aantal ongeldige stemmen ;
  • het aantal blanco stemmen ;
  • voor elke lijst, het aantal bovenaan de lijst uitgebrachte stemmen ;
  • voor elke lijst, het aantal van de ten gunste van de kandidaten van de lijst uitgebrachte stemmen ;
  • het aantal door iedere kandidaat behaalde naamstemmen.

Wanneer deze verrichtingen zijn beëindigd, worden de stembiljetten, geschikt volgens hun categorie (geldige-, ongeldige-, blanco- en verdachte biljetten), en in afzonderlijke en gesloten omslagen gedaan. De voorzitter zendt deze omslagen naar de voorzitter van het hoofdbureau; indien er geen hoofdbureau bestaat, zendt hij ze onverwijld naar de werkgever.

Indien er een hoofdbureau bestaat worden de processen-verbaal van de secundaire stembureaus aan het hoofdbureau gezonden, ten einde dit te laten overgaan tot de verrichtingen die vermeld zijn in de hiernavolgende punten.

Het (hoofd)stembureau verdeelt de mandaten, wijst de gewone en plaatsvervangende gekozenen aan en rangschikt de niet verkozen kandidaten. Indien er een hoofdbureau is, gebeurt de verdeling en de aanwijzing door het hoofdbureau nadat het de processen-verbaal van stemopneming van de secundaire bureaus ontvangen heeft en nadat het de telresultaten van de verschillende secundaire bureaus heeft samengeteld.

Teneinde de mandaten onder de verschillende lijsten te verdelen, stelt het bureau het kiescijfer van elke lijst vast, door de optelling van:

• het aantal stembiljetten met een lijststem (= volledige lijststembiljetten) en
• het aantal stembiljetten met naamstemmen voor kandidaten van de lijst (= onvolledige lijststembiljetten).

Het kiescijfer van elke lijst moet achtereenvolgens gedeeld worden door de getallen 1, 2, 3, 4, 5 enz. (de delers). Hierdoor bekomt men een aantal quotiënten. Men houdt alleen rekening met een aantal van deze quotiënten (nuttige quotiënten geheten). Het aantal nuttige quotiënten is gelijk aan het aantal te verdelen mandaten.

De nuttige quotiënten plaatst men op volgorde van grootte, ongeacht de lijst waarop ze voorkomen en te beginnen vanaf het grootste quotiënt. Nu kent men aan elke lijst zoveel mandaten toe, als deze lijst quotiënten heeft bekomen gelijk aan of hoger dan het laatste nuttige quotiënt.

Wanneer verschillende lijsten gelijke nuttige quotiënten bekomen, is er betwisting omtrent de toekenning van het mandaat. Wanneer een mandaat met gelijk recht aan verschillende lijsten toekomt, wordt het toegekend aan de lijst met het hoogste kiescijfer. In geval van gelijkheid van kiescijfers gaat het mandaat naar de lijst waarop de kandidaat die bij de aanwijzing van de gewone verkozenen (zie lager: punt 5.5, tweede alinea) zich het bijkomend mandaat toegekend zou zien dat aan zijn lijst toekomt en die het meeste aantal stemmen behaald heeft, rekening houdend met de lijststemmen en de naamstemmen, of in geval van gelijkheid, aan deze kandidaat die de grootste anciënniteit in de onderneming heeft.

Wanneer een mandaat met gelijk recht aan verschillende lijsten toekomt, wordt het toegekend aan de lijst met het hoogste kiescijfer.

Bij gelijke kiescijfers, komt het mandaat toe aan de lijst waarop de kandidaat voorkomt die bij de aanwijzing van de gewone verkozenen, het bijkomend mandaat zou toegewezen krijgen indien het mandaat naar zijn lijst ging en die de meeste stemmen behaald heeft, rekening houdend met de lijststemmen en de naamstemmen, of bij gelijkheid, aan de kandidaat met de grootste anciënniteit in de onderneming. Het bijzonder verkiesbaarheidscijfer, eigen aan elke lijst wordt verkregen door het geheel van nuttige stemmen te delen door het aantal aan de lijst toegekende zetels plus één. Wanneer hierin een decimaal voorkomt, wordt het cijfer naar beneden afgerond voor een decimaal van 1 tot 4 en naar boven voor een decimaal van 5 tot 9.

Het geheel van nuttige stemmen wordt verkregen door het aantal volledige en onvolledige lijststembiljetten te vermenigvuldigen met het door de lijst bekomen aantal zetels.

Zodra het aantal zetels, toe te kennen aan elk van de lijsten, definitief is vastgesteld, moet het bureau nog slechts de verkozenen uitroepen. Wanneer het aantal kandidaten van een lijst gelijk is aan het aantal zetels, toegekend aan deze lijst, worden al de kandidaten zonder verdere verrichting verkozen verklaard. Wanneer er meer kandidaten zijn dan het aantal mandaten, toegekend aan de lijst, worden zij ten belope van het aantal zetels dat aan de lijst toegewezen is, toegekend aan de kandidaten die in volgorde van hun voordracht het verkiesbaarheidscijfer bereiken. Zijn er nog mandaten te begeven dan worden zij toegekend aan de kandidaten die de meeste naamstemmen hebben behaald. Bij gelijk stemmental is de volgorde van de voordracht beslissend. Alvorens tot deze aanwijzing over te gaan, worden de bovenaan de lijst uitgebrachte stemmen en die dus de voordrachtsorde ten goede komen, individueel toegekend aan de kandidaten bij wijze van overdracht, nadat deze stemmen met het aan de lijst toekomend aantal zetels vermenigvuldigd werden (de “pot” wordt verdeeld). De overdracht geschiedt volgens de orde van voordracht van de kandidaten, en voor elk van hen ten belope van het verkiesbaarheidscijfer van de lijst.

Onmiddellijk na de aanwijzing van de gewone afgevaardigden gaat het bureau over tot de aanwijzing van de plaatsvervangers.

Het aantal plaatsvervangers is gelijk aan het aantal gewone verkozenen.

Vooraleer de plaatsvervangers worden aangewezen, gaat het bureau over tot een nieuwe individuele toewijzing van de lijststemmen in de orde van voordracht; deze toewijzing geschiedt op dezelfde wijze als voor de gewone afgevaardigden, doch te beginnen met de eerste van de niet-verkozen kandidaten in de orde van voordracht.

De aanwijzing van de plaatsvervangers en de schikking van de niet-verkozen kandidaten gebeurt tijdens dezelfde toewijzingsronde. De aanwijzing van de plaatsvervangers en de niet-verkozen kandidaten evenals hun rangschikking zal worden uitgevoerd in functie van het aantal bekomen naamstemmen vermeerderd met de hen toegewezen lijststemmen bij de tweede individuele toewijzing van de lijststemmen.

In de hypothese dat een niet-verkozene moet zetelen als gevolg van het toepassen van de vervangingsregels, zal in eerste instantie rekening gehouden worden met hun rangschikking zoals opgenomen in het proces-verbaal van de verkiezingen en in tweede instantie zal men nakijken of de niet-verkozene van een 4-jarige of 2-jarige bescherming geniet. Als het een eerste kandidatuur betreft die niet tot verkiezing leidt, genieten niet-verkozenen een bescherming gedurende eenzelfde periode als voor de effectief verkozenen, namelijk tot de aanstelling van de verkozen werknemersafgevaardigden bij volgende verkiezingen. Kandidaten genieten echter slechts van een 2-jarige bescherming indien zij reeds kandidaat waren, ongeacht voor welk overlegorgaan, en niet verkozen werden bij de vorige verkiezingen.

De uitslag van de algemene telling van de stemmen en de namen van de gewone en plaatsvervangende verkozen kandidaten, alsook de schikking van de niet verkozenen kandidaten wordt opgetekend zoals bepaald in het model proces-verbaal. De getuigen hebben het recht om hun opmerkingen te laten opnemen in het proces-verbaal van de verkiezing.

Zodra de verrichtingen beëindigd zijn sluit het bureau, dat de mandaten heeft verdeeld, de gewone en plaatsvervangende verkozenen heeft aangewezen en de niet verkozen kandidaten heeft gerangschikt, het proces-verbaal af, dat door al de leden van het bureau wordt ondertekend. De voorzitter van het bureau zendt onmiddellijk, voor de raad of het comité:

• het origineel van de processen-verbaal naar de Directeur-generaal van de Algemene Directie Individuele Arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO, Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel, met vermelding van het dossiernummer dat hun werd toegekend door voornoemde Algemene Directie. Deze verzending kan worden vervangen door het uploaden van een afschrift van dit document op de webapplicatie die precies daartoe werd voorzien ;
• een afschrift van de processen-verbaal naar de werkgever, die het tijdens de gehele legislatuur bewaart; Merk op dat deze bewaartermijn wordt voorgeschreven met het oog op de toepassing van eventuele plaatsvervangingen binnen het orgaan. De regels omtrent de bijzondere ontslagbescherming spelen in dit kader soms een rol: een kandidaat die slechts 2 jaar bijzondere ontslagbescherming geniet omdat hij twee (al dan niet opeenvolgende) keren niet verkozen werd, komt niet altijd in aanmerking als plaatsvervanger. Gelet hierop lijkt het aangewezen om het proces-verbaal langer te bewaren dan de wettelijk voorgeschreven termijn van één legislatuur. Dit kan in het GDPR-register worden verantwoord ;
• bij een aangetekend schrijven, een afschrift van de processen-verbaal naar de betrokken representatieve werknemers en kaderledenorganisaties. Hij moet echter niet overgaan tot deze verzending indien het proces-verbaal via upload op de webapplicatie overgemaakt werd aan de Directeur-generaal van de Algemene Directie Individuele Arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO;

Terzelfdertijd moeten de resultaten van de stemming aan de FOD WASO meegedeeld worden voor het opmaken van statistieken. Deze mededeling gebeurt langs elektronische weg op de webapplicatie van de FOD WASO overeenkomstig de nadere regels vastgesteld door voornoemde FOD. Bij ontstentenis zullen deze gegevens verzonden worden door middel van een papieren statistische steekkaart die wordt bekomen bij de FOD. Het (elektronisch dan wel via de post) doorgeven van deze statistische informatie door de werkgever aan de FOD WASO gebeurt in verplicht te doorlopen fasen, waarvan de eerste ten laatste aanvangt op X- 60.

Bron : art. 64 en volg. van de wet

Uiterlijk daags na de sluiting van de verrichtingen overhandigt de voorzitter de documenten die voor de verkiezingen hebben gediend, in verzegelde omslagen aan de werkgever.

In geval dat de verkiezingen zich uitspreiden over meerdere opeenvolgende dagen, wordt de afsluiting van de kiesverrichtingen uitgevoerd op de laatste dag.

De werkgever bewaart de documenten gedurende een periode van 25 dagen die volgt op de dag van de sluiting van de kiesverrichtingen. In geval van beroep bezorgt de werkgever de documenten aan het bevoegde rechtsorgaan.

Als er geen beroep wordt ingesteld of nadat de definitieve beslissing van het rechtsorgaan van beroep is gevallen, mag de werkgever 25 dagen na het einde van de kiesverrichtingen de stembiljetten vernietigen.

Uiterlijk twee dagen na de sluiting van de kiesverrichtingen wordt door de werkgever op dezelfde plaatsen waar het bericht met de datum van de verkiezingen werd aangeplakt, een bericht aangeplakt met de uitslag van de stemming en de samenstelling van de raad of het comité. Dit bericht vermeldt duidelijk en nauwkeurig alle personeelsafgevaardigden en alle werkgeversafgevaardigden alsmede hun plaatsvervangers. Het moet aangeplakt blijven tot de vierentachtigste dag die volgt op deze van de stemming.

De uitslag van de stemming bepaalt welke effectieve en plaatsvervangende werknemersafgevaardigden zetelen.

De werkgeversafgevaardigden en hun plaatsvervangers worden niet verkozen: zij dienen door de werkgever te worden aangeduid. Deze afgevaardigden moeten een leidinggevende functie uitoefenen zoals deze is bepaald in het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt en moeten dus over de bevoegdheid beschikken om de werkgever te vertegenwoordigen en te verbinden. Let op: de preventieadviseur of de vertrouwenspersoon die deel uitmaakt van het personeel kan niet de functie van werkgeversafgevaardigde hebben.

Bij gebreke aan papieren aanplakking van het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt, wordt het bericht met de uitslag van de stemming en de samenstelling van de raad of het comité aangeplakt op de plaats waar het bericht dat de datum van de verkiezingen aankondigt zou zijn aangeplakt geweest indien het niet op elektronische wijze was ter beschikking gesteld.

Bron : art. 68, al. 4, van de wet

Binnen de 13 dagen na de aanplakking van de uitslag van de stemming kunnen de werkgever, de werknemers, of de betrokken representatieve werknemers- en kaderledenorganisaties beroep instellen bij de arbeidsrechtbank met een verzoek tot gehele of gedeeltelijke nietigverklaring van de verkiezingen of van de beslissing de procedure stop te zetten of een verzoek tot verbetering van de verkiezingsuitslagen.

Een beroep wordt eveneens binnen dezelfde termijn ingesteld in het geval dat de leden van de werkgeversafvaardiging niet één van de leidinggevende functies, zoals omschreven tijdens de preëlectorale procedure, bekleden.

Voor de gerechtelijke procedure, zie infra « Y + 69 »

Bron : art. 78bis van de wet

De berichten waarin de datum van de verkiezingen en de verkiezingskalender wordt aangekondigd, de kiezerslijsten, de lijsten met de kandidaten en de lijsten met de leden van de stembureaus, de verdeling van de kiezers, de overhandiging van de oproepingsbrieven voor de verkiezing blijven aangeplakt tot de vijftiende dag na de aanplakking van de verkiezingsuitslagen. Enkel in geval van beroep en tot de vierentachtigste dag na de aanplakking van de verkiezingsuitslagen, moeten deze berichten ter beschikking gesteld worden van de werknemers op hun eenvoudig verzoek. In dat geval dient hiertoe een bericht te worden aangeplakt op een duidelijke en zichtbare plaats.

Dit principe geldt eveneens indien de berichten bedoeld in het voorgaande lid niet werden aangeplakt, maar op elektronische wijze ter beschikking werden gesteld van de werknemers.

Bij uitzondering, het bericht met de aankondiging van de verkiezingsuitslagen en de samenstelling van de raad of het comité, blijft aangeplakt tot de vierentachtigste dag na de aanplakking ervan (zie infra “Y + 86”).

Bron : art. 45 van de wet

De werkgever bewaart de documenten gedurende een periode van 25 dagen die volgt op de dag van de sluiting van de kiesverrichtingen. In geval van beroep bezorgt de werkgever de documenten aan het bevoegde rechtsorgaan.

Als er geen beroep wordt ingesteld of nadat de definitieve beslissing van het rechtsorgaan van beroep is gevallen, mag de werkgever 25 dagen na het einde van de kiesverrichtingen de stembiljetten vernietigen.

Bron : art. 68, al. 4, van de wet

Is geen beroep tot nietigverklaring van de verkiezingen, tot verbetering van de verkiezingsresultaten, of tot nietigverklaring van de aanwijzing van een werkgeversafgevaardigde ingesteld, dan wordt de eerste vergadering van de raad of van het comité gehouden uiterlijk binnen 30 dagen na het verstrijken van de vastgestelde termijn van beroep, in de andere gevallen, binnen 30 dagen na de definitieve gerechtelijke beslissing tot geldigverklaring van de verkiezingen.

De bovenstaande algemene regel is evenwel alleen dan van toepassing wanneer geen bijzondere bepalingen in de huishoudelijke reglementen voorkomen waarbij een kortere termijn wordt bepaald.

Indien een beroep tot nietigverklaring van de verkiezingen, tot verbetering van de verkiezingsresultaten of tot nietigverklaring van de aanwijzing van een werkgeversafgevaardigde werd ingesteld, blijft de oude raad of het oude comité zijn taken uitvoeren tot de samenstelling van de nieuwe raad of het nieuwe comité definitief is geworden.

De raad of het comité vergadert ten minste éénmaal per maand op de datum, het uur en de plaats die door het ondernemingshoofd worden vastgesteld. Deze dient de raad of het comité ook samen te roepen wanneer ten minste één derde van de effectieve werknemersafgevaardigden hem hierom verzoekt.

In het kader van de gendergelijkheid werd aan de ondernemingsraad een nieuwe bevoegdheid toegekend. Voortaan is de raad bevoegd om van de werkgever na elke sociale verkiezing te ontvangen, een overzicht met betrekking tot de verhouding tussen de vrouwelijke en mannelijke kandidaten die voorkwamen op de definitieve kandidatenlijsten van de sociale verkiezingen, alsook de verhouding tussen de vrouwelijke en mannelijke verkozenen die zetelen in de ondernemingsraad of in het comité voor preventie en bescherming op het werk. De genoemde inlichtingen dienen te worden weergegeven in verhouding tot het totaal aantal vrouwelijke en mannelijke werknemers in de onderneming.

De werkgever moet dit overzicht voorleggen en bespreken in de loop van de 6 maanden die volgen op de aanplakking van de verkiezingsresultaten met het oog op het bewerkstelligen van dezelfde verhouding vrouwelijke en mannelijke kandidaten op de kandidatenlijsten in vergelijking met de verhouding mannelijke en vrouwelijke werknemers in de onderneming. Het overzicht wordt overgemaakt aan de leden van de raad, of bij ontstentenis hiervan aan de leden van de vakbondsafvaardiging.

Aanduiding van een secretaris: De secretaris van de raad of het comité maakt de notulen van iedere vergadering op.

Bij ontstentenis van akkoord over de aanwijzing van de secretaris van de raad en bij ontstentenis van bijzondere bepalingen in het huishoudelijk reglement, wordt de secretaris aangeduid door de representatieve werknemersorganisatie of door de representatieve kaderledenorganisatie waarvan de lijst het grootste aantal stemmen heeft behaald voor alle categorieën samen.

Indien er verschillende huishoudelijke reglementen van toepassing zijn, wordt alleen datgene toegepast dat opgesteld is door het paritair orgaan waartoe het grootste aantal werknemers behoort die deel uitmaken van de onderneming.

Het secretariaat van het comité wordt verzekerd door de Interne Dienst, wanneer bij de werkgever één comité moet opgericht worden.

Wanneer een werkgever meerdere technische bedrijfseenheden heeft waarvoor een comité moet opgericht worden, wordt het secretariaat van het comité verzekerd door de afdeling van de Interne Dienst, die is opgericht voor de technische bedrijfseenheid waarvoor het desbetreffende comité is opgericht.

Bron : art. 81 en 84 van de wet

De arbeidsrechtbank waarbij de zaak aanhangig is gemaakt, doet uitspraak uiterlijk binnen de 67 dagen na aanplakking van de uitslag van de stemming. Zij kan inzage eisen van de processen-verbaal en van de stembiljetten.

Het vonnis wordt onmiddellijk ter kennis gebracht aan de werkgever, aan ieder van de gewone en plaatsvervangende verkozenen, aan de betrokken representatieve werknemers- en kaderledenorganisaties, aan de directeur-generaal van de Algemene Directie Individuele Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, belast met de inspraakorganen.

Bron : art. 78bis §1, al. 3, van de wet

Het arbeidshof neemt kennis van het hoger beroep tegen beslissingen in eerste aanleg van de arbeidsrechtbanken betreffende een verzoek tot gehele of gedeeltelijke nietigverklaring van de verkiezingen of van de beslissing de procedure stop te zetten of een verzoek tot verbetering van de verkiezingsuitslagen of in het geval dat de leden van de werkgeversafvaardiging niet één van de leidinggevende functies zoals omschreven tijdens de preëlectorale procedure, bekleden.

De termijn om in hoger beroep te gaan bedraagt 15 dagen na de kennisgeving van het vonnis, dus ten laatste 84 dagen na de stemming.

Bron : art. 78bis §2 van de wet

De berichten waarin de datum van de verkiezingen en de verkiezingskalender wordt aangekondigd, de kiezerslijsten, de lijsten met de kandidaten en de lijsten met de leden van de stembureaus, de verdeling van de kiezers, de overhandiging van de oproepingsbrieven voor de verkiezing blijven aangeplakt tot de 15de dag na de aanplakking van de verkiezingsuitslagen.

Enkel in geval van beroep en tot de 84ste dag na de aanplakking van de verkiezingsuitslagen, moeten deze berichten ter beschikking gesteld worden van de werknemers op hun eenvoudig verzoek. In dat geval dient hiertoe een bericht te worden aangeplakt op een duidelijke en zichtbare plaats. Dit geldt ook indien de bedoelde berichten niet werden aangeplakt, maar op elektronische wijze ter beschikking werden gesteld van de werknemers.

Bron : art. 45 van de wet

Het arbeidshof waarbij de zaak aanhangig is gemaakt, doet uitspraak binnen de 75 dagen die volgen op de uitspraak van het vonnis van de arbeidsrechtbank, dus ten laatste 144 dagen na de stemming.

Het arrest wordt ter kennis gebracht aan de werkgever, aan ieder van de gewone en plaatsvervangende verkozenen, aan de betrokken representatieve werknemers- en kaderledenorganisaties, aan de directeur-generaal van de Algemene Directie Individuele Arbeidsbetrekkingen van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, belast met de inspraakorganen.

De nieuwe verkiezingsprocedure vangt aan binnen de 3 maanden die volgen op de definitieve nietigverklaring. De kandidaten die werden voorgedragen voor verkiezingen die zijn nietig verklaard, genieten dezelfde bescherming als de overige kandidaten.